ترجمه تفسیر المیزان جلد 18

" فَأَسْرِ بِعِبادِي لَيْلًا إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ" كلمه" اسر" امر از مصدر" اسراء" است كه به معناى سير شبانه است، در نتيجه‏
كلمه" ليلا" تاكيد و تصريح به معناى آن كلمه است. و منظور از كلمه" عبادى" بنى اسرائيل است. و معناى جمله" إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ" اين است كه: همين كه بنى اسرائيل را شبانه حركت دهى فرعونيان تعقيبتان خواهند كرد. و اين جمله در حقيقت جمله‏اى استينافى است، كه منظور از ذكر آن فقط پيشگويى حادثه‏اى است كه به زودى بعد از اسراء واقع مى‏شود.

و در اين آيه با حذف كلماتى ايجاز به كار رفته و تقدير كلام چنين است:

" أسر بعبادى ليلا انكم متبعون يتبعكم فرعون و جنوده- شبانه بندگان مرا در شب حركت بده كه شما تعقيب خواهيد شد، فرعون و لشكريانش شما را تعقيب خواهند كرد".

" وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ"

راغب در مفردات گفته: كلمه" رهوا" به معناى" ساكنا" است. و معناى جمله" وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً" اين است كه از دريا به آرامش بگذر. بعضى گفته‏اند: كلمه" رهو" به معناى وسعت راه است. و اين معنا صحيح است «1». و جمله" إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ" تعليل جمله" وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً" است.

و در اين كلام حذف و ايجاز به كار رفته و تقدير آن چنين است:" فاسر بعبادى ليلا يتبعكم فرعون و جنوده حتى اذا بلغتم البحر فاضربه بعصاك لينفتح طريق لجوازكم فجاوزوه و اتركه ساكنا او مفتوحا على حاله فيدخلونه طمعا فى ادراككم فهم جند مغرقون- اى موسى بندگان مرا شبانه حركت بده تا فرعون و لشكريانش به تعقيب شما برخيزند، شما به دريا مى‏رسيد، با عصا به دريا بزن تا راهى براى عبورتان باز شود، همين كه از دريا گذشتى، آب را هم چنان ساكن و يا هم چنان باز و به حال خود بگذار تا فرعونيان برسند، و به اميد رسيدن به بنى اسرائيل داخل دريا شده همگى غرق شوند".

" كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ كَرِيمٍ وَ نَعْمَةٍ كانُوا فِيها فاكِهِينَ كَذلِكَ"

كلمه" كم" تكثير را افاده مى‏كند، و به جمله چنين معنا مى‏دهد:" چه بسا از باغها و چشمه‏ها و زراعتها كه به جا گذاشتند". و جمله" من جنات ..." بيان چيزهايى است كه به جاى گذاشتند. و منظور از" مقام كريم" قصرها و خانه‏هاى زيباى فرعونيان، و منظور از" نعمة"- به فتح نون- تنعم است. و اين كلمه مانند كلمه" ضربة" كه به معناى يك بار زدن است، يك بار تنعم را مى‏رساند، ولى اگر به كسره نون خوانده شود، نوعى از تنعم را افاده‏
مى‏كند، مانند كلمه" جلسة"- به كسر جيم- كه به معناى نوعى نشستن است.

(1) مفردات راغب، ماده" رهو".