آيت بودن خلقت انسان و جنبندگان
" وَ فِي خَلْقِكُمْ وَ ما يَبُثُّ مِنْ دابَّةٍ آياتٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ"كلمه" يبث" از مصدر" بث" است كه به معناى متفرق كردن و افشاندن است. و بث جنبندگان به معناى اين است كه خداى تعالى آنها را در زمين منتشر و متفرق كرده، هم چنان كه در جاى ديگر در باره خلقت انسان فرموده:" ثُمَّ إِذا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ" «1».و معناى آيه شريفه اين است كه: و در خود شما از حيث وجودتان كه وجودى است مخلوق و نيز در جنبندگان از اين حيث كه خداى تعالى خلقشان كرده و در زمين متفرق و پراكنده ساخته، آياتى است براى مردمى كه راه يقين را سلوك مىكنند.و خلقت انسان علاوه بر اينكه موجودى است زمينى و مرتبط به ماده، نوع ديگرى است از خلقت كه با خلقت آسمانها و زمين اختلاف دارد، براى اينكه آسمانها و زمين تنها موجودى مادى هستند، ولى انسان موجودى است مركب از بدنى مادى و تركيب يافته از مواد عنصرى و زمينى كه با مرگ فاسد و متلاشى مىشود، و از چيزى ديگر وراى ماده، چيزى كه از نسج عالم بالا، و مجرد از ماده است، و به همين جهت با مرگ فاسد نمىشود، بلكه در هنگام مرگ، بدن متوفى مىشود، يعنى به تمام و كمال گرفته مىشود، و نزد خدا محفوظ مىماند، و اين چيز همان است كه قرآن آن را" روح" ناميده و فرموده" وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي" «2».و نيز بعد از آنكه خلقت انسان از نطفه، و سپس علقه، و آن گاه مضغه، و در آخر تكميل ساختمان بدنى او را ذكر مىكند، مىفرمايد:" ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ" «3»و نيز در باره حقيقت مرگ انسان فرموده:" قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ" «4».پس كسى كه در خلقت انسان تدبر و نظر مىكند، در حقيقت در آيتى ملكوتى نظر مىافكند، آيتى وراى آيات مادى. و همچنين است ناظر در خلقت جنبندگان، چون آنها نيز جان دارند، داراى حيات و شعورند، هر چند از نظر حيات و شعور، و همچنين از نظر تجهيزات بدنى پائينتر از انسانند، ولى همه آنها براى كسى كه اهل يقين باشد آيتند، و اهل يقين باسير و تفكر در خلقت آنها خداى سبحان را مىشناسند، و به وحدانيت و بى شريك بودن او در ربوبيت و الوهيت پى مىبرند.
(1) سوره روم، آيه 20.(2) و از روح خود در آن دميدم. سوره حجر، آيه 29.(3) و سپس او را خلقتى ديگر كرديم. سوره مؤمنون، آيه 14.(4) بگو آن فرشته مرگ كه موكل بر شما است شما را تمام و كامل تحويل مىگيرد. سوره الم سجده، آيه 11.