ترجمه تفسیر المیزان جلد 18

پس گويى فرموده: حجت مشركين بر انكار معاد همانا بى حجتى و زورگويى است.

و معناى آيه اين است كه: چون آيات ما كه مشتمل بر حجت‏هايى بر اثبات معاد است، بر اين مشركين منكر معاد تلاوت مى‏شود، در عين اينكه آياتى است واضح الدلاله، و به روشنى معاد را اثبات مى‏كند، در مقابل غير از گزافه‏گويى جوابى ندارند براى اينكه در مقابل مى‏گويند:

اگر معاد ممكن باشد بايد زنده كردن پدران گذشته ما هم ممكن باشد، و بايد شما بتوانيد پدران ما را زنده كنيد.

" قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلى‏ يَوْمِ الْقِيامَةِ لا رَيْبَ فِيهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ ... وَ الْأَرْضِ"

سخن گزافى كه آوردند هر چند لياقت آن را نداشت كه به آن پاسخ داده شود، و ليكن با اين حال رسول گرامى خود را مامور كرد تا در پاسخشان بفرمايد: همين زنده كردن پدرانتان كه آن را بعيد مى‏شماريد، امرى است ممكن، و به زودى خداى تعالى آنان را زنده خواهد كرد.

و حاصل پاسخ اين است كه:

آن كسى كه شما را براى نخستين بار زنده مى‏كند، و بعد مى‏ميراند و سپس همه شما در روز قيامت كه شكى در آن نيست زنده مى‏كند، خداى سبحان است، و ملك تمامى آسمانها و زمين از آن او است، و در آن به هر طور كه بخواهد حكم مى‏راند، و تصرف مى‏كند، پس او مى‏تواند حكم كند به بازگشت مردم به سويش، و آن گاه در شما تصرف نموده همگى شما را در روز قيامت يك جا جمع آورد و در بينتان داورى نموده و سپس جزايتان دهد.

بقيه الفاظ آيه روشن است.

" وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ"

راغب مى‏گويد: كلمه" خسر" و" خسران" به معناى كم شدن سرمايه است، و اين كلمه را به خود انسان هم نسبت مى‏دهند، مى‏گويند" فلانى خسران يافت" و به فعل او نيز نسبت داده مى‏گويند" تجارت فلانى خسران يافت".