بحث روايتى
چند روايت در ذيل آيه:" أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ" و" وَ ما يُهْلِكُنا إِلَّا الدَّهْرُ"
در تفسير قمى در ذيل جمله" أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ" از معصوم (ع) نقل كرده كه فرمود: اين آيه در باره قريش نازل شده كه هر چه را دلشان مىخواست مىپرستيدند «1».و در الدر المنثور است كه نسايى، ابن جرير، ابن منذر و ابن مردويه از ابن عباس روايت كردهاند كه گفت: عرب بيابانى سنگى را كه به نظرش زيبا مىآمد مىپرستيد، و چون به سنگى بهتر از آن برمىخورد اولى را مىانداخت و دومى را مىپرستيد، و خداى تعالى آيه" أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ" را در اين باره نازل كرد «2».و در مجمع البيان در ذيل آيه" وَ ما يُهْلِكُنا إِلَّا الدَّهْرُ" مىگويد: در حديثى از رسول خدا (ص) نقل شده كه فرمود: دهر را ناسزا نگوييد، كه دهر همان خدا است «3».مؤلف: طبرسى بعد از نقل اين حديث گفته: تاويلش اين است كه اهل جاهليت حوادث ناگوار و بلاهايى را كه نازل مىشد به دهر نسبت مىدادند، و مىگفتند دهر اين بلا را بر سر ما آورد، و چنين و چنان كرد. آن گاه آن را به باد ناسزا مىگرفتند، رسول خدا (ص) فرمود: سازنده همه اين حوادث خدا است، پس شما كه سازنده آنها را ناسزا مىگوييد، در حقيقت خدا را ناسزا گفتهايد- اين بود بيان مرحوم طبرسى-. روايت بعدى هم اين بيان را تاييد مىكند.(1) تفسير قمى، ج 2، ص 294.(2) الدر المنثور، ج 6، ص 35.(3) مجمع البيان، ج 9، ص 78.