رواياتى در باره اسير گرفتن كفار، و شان نزول آيه:" وَ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ..." - ترجمه تفسیر المیزان جلد 18

فرق بين وجه مرحوم طبرسى و وجهى كه ما بيان كرديم اين است كه:

بنا به گفته ما، اصلاح بال دومى، نظير عطف تفسيرى است براى جمله" سَيَهْدِيهِمْ"، نه اصلاح در نعيم آخرت، و جمله" وَ يُدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ" بنا به گفته او به منزله عطف تفسيرى است براى جمله" وَ يُصْلِحُ بالَهُمْ" نه آنكه ما گفتيم كه اصلاح حال آنان قبل از دخول جنت است.

" وَ يُدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ عَرَّفَها لَهُمْ"

اين جمله منتهى اليه هدايت ايشان است. و جمله" عَرَّفَها لَهُمْ" حال از" يُدْخِلُهُمُ" است، يعنى به زودى ايشان را داخل بهشت مى‏كند در حالى كه بهشت را يا در دنيا و به وسيله وحى انبياء و يا به وسيله بشارت در هنگام قبض روح، يا در قبر، و يا در قيامت، و يا در همه اين مواقف به ايشان شناسانده باشد. اين آن معنايى است كه از سياق استفاده مى‏شود.

بحث روايتى

رواياتى در باره اسير گرفتن كفار، و شان نزول آيه:" وَ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ..."

در الدر المنثور است كه ابن مردويه از على (ع) روايت كرده كه گفت:

سوره محمد آيه‏اى است در ما و آيه‏اى است در بنى اميه «1».

مؤلف: قمى هم در تفسير خود از پدرش از بعضى اصحاب اماميه از امام صادق (ع) مثل آن را روايت كرده «2».

و در مجمع البيان در ذيل جمله" فَإِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقابِ ..." گفته:

از ائمه هدى (ع) روايت شده كه اسيران جنگى دو جورند: گروهى قبل از تمام شدن جنگ دستگير مى‏شوند با اينكه هنوز تنور جنگ داغ است، امام مسلمين در باره آنان اختيار دارد، اگر خواست به قتل مى‏رساند و اگر خواست يك دست و يك پايشان را به طور عكس قطع نموده رهايشان مى‏كند، تا در اثر خونريزى بميرند ولى نمى‏تواند بدون عوضى و يا با گرفتن عوض رهايشان كند.

قسم دوم از اسيران آنهايند كه بعد از تمام شدن جنگ اسير مى‏شوند كه امام مسلمين در باره آنان اختيار بيشترى دارد، هم مى‏تواند بدون گرفتن فداء آزادشان كند و هم مى‏تواند فداء پولى و يا انسانى بگيرد، و هم مى‏تواند آنها را برده كند، و هم مى‏تواند گردن بزند.

(1) الدر المنثور، ج 6، ص 46.

(2) تفسير قمى، ج 2، ص 301.