" وَ مَنْ يَبْخَلْ فَإِنَّما يَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ"

- يعنى هر كس بخل بورزد در حقيقت خير را از خودش بريده، چون اگر خدا از ايشان مالى طلب مى‏كند براى اين نيست كه از آن بهره‏مند شود، بلكه براى اين است كه خود صاحب مال بهره‏مند شود، چون در انفاق خير دنيا و آخرت ايشان است پس اگر از انفاق خوددارى كنند از خير خود مضايقه كرده‏اند. جمله" وَ اللَّهُ الْغَنِيُّ وَ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ" نيز به اين معنا اشاره مى‏كند، و هر دو انحصار در" وَ اللَّهُ الْغَنِيُّ" و" أَنْتُمُ الْفُقَراءُ" قصر قلب است، و معنايش اين است كه" اللَّه هو الغنى دونكم- بى نياز واقعى تنها خداست نه شما"،" و انتم الفقراء دون اللَّه- و نيازمند تنها شماييد نه خدا".

" وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ ثُمَّ لا يَكُونُوا أَمْثالَكُمْ"

- بعضى از مفسرين «1» گفته‏اند:

اين جمله عطف است بر جمله" وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا"
.

و معناى مجموع دو جمله اين است كه:

اگر ايمان بياوريد و تقوى پيشه كنيد، پاداشهايتان را مى‏دهد، و اگر اعراض نموده و پشت كنيد، خداوند به جاى شما قومى ديگر قرار مى‏دهد، و آنان را موفق به ايمان مى‏كند و مثل شما نمى‏باشند، بلكه ايمان مى‏آورند و تقوى دارند و در راه او انفاق مى‏كنند.

بحث روايتى

رواياتى درباره: ابطال اعمال، صلح نكردن
...

رواياتى درباره: ابطال اعمال، صلح نكردن با كفار، و استبدال قومى ديگر- وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ ...

در كتاب ثواب الاعمال از ابى جعفر (ع) روايت آورده كه فرمود: رسول خدا (ص) فرمود:

هر كس بگويد" سبحان اللَّه" خداوند با آن برايش درختى در بهشت مى‏نشاند. و هر كس بگويد" الحمد للَّه" خداوند با آن برايش درختى در بهشت غرس مى‏كند. و هر كس بگويد:" لا اله الا اللَّه" خداى تعالى با آن برايش درختى در بهشت مى‏نشاند، و هر كس بگويد" اللَّه اكبر" خداوند با آن درختى در بهشت برايش مى‏كارد.

مردى از قريش گفت: يا رسول اللَّه (ص) پس در بهشت درختان بسيارى داريم، فرمود: بله، و ليكن بپرهيزيد از اينكه آتشى بفرستيد و همه را بسوزاند، چون خداى عز و جل مى‏فرمايد:

" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَكُمْ" «2».

(1) تفسير روح المعانى، ج 26، ص 82.

(2) ثواب الاعمال، ص 26، ح 3.