ترجمه تفسیر المیزان جلد 18

" إِنَّ الَّذِينَ يُنادُونَكَ مِنْ وَراءِ الْحُجُراتِ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْقِلُونَ"

از سياق آيه چنين برمى‏آيد كه از واقعه‏اى خبر مى‏دهد كه واقع شده، و اشخاص جفا كار بوده‏اند كه آن جناب را از پشت ديوار حجره‏هايش صدا مى‏زدند، و در حقش رعايت ادب و احترام نمى‏كردند، و خداى تعالى در اين آيه مذمتشان مى‏كند، و به نادانى و نداشتن عقل توصيفشان مى‏فرمايد و به حيوانات و چارپايان تشبيهشان مى‏كند.

" وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّى تَخْرُجَ إِلَيْهِمْ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ"

يعنى اگر اين جفاكاران صبر كنند و تو را صدا نزنند، تا خودت به ديدنشان از خانه در آيى براى آنان بهتر است، براى اينكه هم ادبى است نيكو، و هم تعظيم و احترام مقام رسالت است، و هم رعايت اين ادب آنان را به مغفرت خدا و رحمت او نزديك مى‏كند، چون او پروردگارى است غفور و رحيم.

پس جمله" وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ" گويا ناظر است به همان صبرى كه بدان توصيه مى‏فرمود. ممكن هم هست ناظر باشد به اينكه اكثرشان عقل ندارند. و معناى مجموع جملات اين باشد كه: آنچه از اين افراد جفاكار صادر شد و آن جهالت و سوء ادبشان، مورد عفو قرار گرفت، براى اينكه از روى عقل مرتكب نشدند، بلكه ناشى از قصور فهمشان بوده، و خدا هم غفور و رحيم است.

" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا ..."

كلمه" فاسق" به طورى كه گفته‏اند به معناى كسى است كه از طاعت خارج و به معصيت گرايش كند. و كلمه" نبا" به معناى خبر مهم و عظيم الشان است. و كلمه" تبين" و نيز كلمه" استبانة" و" ابانة"- به طورى كه در صحاح آمده- همه به يك معنا است، و اين كلمه هم متعدى استعمال مى‏شود و مفعول مى‏گيرد، و هم لازم استعمال مى‏شود، و چون متعدى شود معناى ايضاح و اظهار را مى‏دهد، مثلا وقتى گفته مى‏شود:" تبينت الامر" و يا" استبنته" و يا" أبنت الامر" معنايش اين است كه من فلان امر را روشن و اظهار كردم. و چون به طور لازم استعمال شود، به معناى اتضاح و ظهور خواهد بود، وقتى گفته مى‏شود" ابان الامر" و يا" استبان الامر" و يا" تبين الامر" معنايش اين است كه فلان امر واضح شد.

و معناى آيه چنين است: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! اگر فاسقى نزد شما خبرى مهم آورد، خبرش را تحقيق و پيرامون آن بحث و فحص كنيد، تا به حقيقت آن واقف شويد، تا مبادا بدون جهت و به نادانى بر سر قومى بتازيد، و بعدا از رفتارى كه با آنان كرده‏ايد پشيمان شويد.