لطفا منتظر باشید ...
خود حق را پوشيده بدارند، چون كفر به معناى پنهان كردن است. و اشاره در جمله" هذا شَيْءٌ عَجِيبٌ" به مساله بعث و بازگشت به سوى خدا است، مىگويند مساله معاد امرى است عجيب، هم چنان كه آيه بعدش همين را تفسير مىكند و از قول آنان مىفرمايد:" أَ إِذا مِتْنا وَ كُنَّا تُراباً ..."." أَ إِذا مِتْنا وَ كُنَّا تُراباً ذلِكَ رَجْعٌ بَعِيدٌ" كلمه" رجع" و" رجوع" هر دو يك معنا دارند. و مراد از بعيد بودن، بعيد بودن از جهت عقل است.و جواب كلمه" اذا" در جمله" أَ إِذا مِتْنا وَ كُنَّا تُراباً" حذف شده، چون جمله" ذلِكَ رَجْعٌ بَعِيدٌ" بر آن دلالت مىكرد و تقدير كلام" ء اذا متنا و كنا ترابا نبعث و نرجع ذلك رجع بعيد- آيا وقتى مرديم و خاك شديم مبعوث مىشويم و برمىگرديم، اين چه برگشتن بعيدى است" مىباشد، و استفهام در آن به اصطلاح استفهام تعجبى است، يعنى استفهامى كه منظور از آن به شگفت واداشتن شنونده است.و اگر جواب" اذا" حذف شده براى اين است كه اشاره كند به اينكه آن قدر عجيب است كه اصلا گفتنى نيست، چون عقل هيچ صاحب عقلى آن را نمىپذيرد، و اين آيه همان مضمونى را افاده مىكند كه آيه" وَ قالُوا أَ إِذا ضَلَلْنا فِي الْأَرْضِ أَ إِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ" «1» آن را افاده مىكند.و معناى آيه اين است كه: مشركين تعجب مىكنند و مىگويند: آيا وقتى كه ما مرديم و خاك شديم و ذات ما آن چنان باطل و نابود شد كه ديگر اثرى از آن به جاى نماند دوباره مبعوث مىشويم و برمىگرديم؟
آن وقت گويا گويندهاى به ايشان مىگويد: از چه چيزى تعجب مىكنيد؟ در پاسخ مىگويند: آخر اين برگشتن برگشتنى باور نكردنى است، و عقل آن را نمىپذيرد، و زير بار آن نمىرود.
مفاد آيه:" قَدْ عَلِمْنا ما تَنْقُصُ الْأَرْضُ مِنْهُمْ ..."
مفاد آيه:" قَدْ عَلِمْنا ما تَنْقُصُ الْأَرْضُ مِنْهُمْ ..." كه در مقام رد سخن مشركين مبنى بر استبعاد معاد است
" قَدْ عَلِمْنا ما تَنْقُصُ الْأَرْضُ مِنْهُمْ وَ عِنْدَنا كِتابٌ حَفِيظٌ" اين آيه سخن آنان و استبعادشان نسبت به بعث و رجع را رد مىكند، چون آنان استناد جستند به اينكه بعد از مردن به زودى متلاشى مىشويم و بدنهايمان خاك مىشود،و با خاكهاى ديگر مخلوط مىگردد،خاك هم كه با خاك فرقى ندارد تا مشتى از آن،خاكمن باشد و مشتى ديگرش خاك يك فرد ديگر،و يا مشتى از آن سر و گردن من باشد و مشتى ديگرش دست و پاى من.
(1) گفتند: آيا بعد از آنكه در زمين گم شديم آيا دوباره خلقتى جديد به خود مىگيريم؟ سوره الم سجده، آيه 10.
