بحث روايتى
چند روايت در باره مراد از ذاريات، حاملات، جاريات و مقسمات
در تفسير قمى است كه پدرم از ابن ابى عمير از جميل از امام صادق (ع) روايت كرد كه در معناى آيه" وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً" فرمود:ابن الكواء از امير المؤمنين (ع) پرسيد: اين آيه چه معنا دارد؟حضرت فرمود: منظور از" ذاريات" باد است. و از" فَالْحامِلاتِ وِقْراً" پرسيد. فرمود: ابر است. و از" فَالْجارِياتِ يُسْراً" پرسيد. فرمود: كشتيها است.از" فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً" پرسيد. فرمود: ملائكه است «1».مؤلف: اين حديث از طرق اهل سنت هم روايت شده، و روح المعانى آن را آورده «2».و در الدر المنثور است كه عبد الرزاق، فاريابى، سعيد بن منصور، حارث ابن ابى اسامه، ابن جرير، ابن منذر، ابن ابى حاتم و ابن انبارى- در كتاب المصاحف- و حاكم (وى حديث را صحيح دانسته) و بيهقى- در شعب الايمان- از چند طريق از على ابن ابى طالب روايت كردهاند كه فرمود:" وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً" بادها است،" فَالْحامِلاتِ وِقْراً" ابرها است،" فَالْجارِياتِ يُسْراً" كشتيها است،" فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً" ملائكه است «3».و در مجمع البيان مىگويد: امام باقر و امام صادق (ع) فرمودند:براى احدى جايز نيست سوگند بخورد مگر به خدا. و خدا به هر يك از مخلوقاتش بخواهد مىتواند سوگند بخورد «4».و در الدر المنثور است كه ابن منيع از على بن ابى طالب روايت كرده كه شخصى از آن جناب از آيه" وَ السَّماءِ ذاتِ الْحُبُكِ" سؤال كرد، فرمود:يعنى داراى خلقتى زيبا است «5».مؤلف: نظير اين روايت را صاحب مجمع البيان نيز آورده، به اين عبارت كه بعضى گفتهاند: يعنى داراى حسن و زينت است- نقل از على (ع) «6»- و در جوامع الجامع اينطور آورده: و از على (ع) نقل شده كه فرمود: منظور حسن و زينت آسمان است «7».و در بعضى از اخبار، آيه" إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ" بر مساله ولايت تطبيق شده «8».(1) تفسير قمى، ج 2، ص 327.(2) روح المعانى، ج 27، ص 2.(3) الدر المنثور، ج 6، ص 111.(4) مجمع البيان، ج 9، ص 153.(5) الدر المنثور، ج 6، ص 112.(6) مجمع البيان، ج 9، ص 153.(7) نور الثقلين، ج 5، ص 122، به نقل از جوامع الجامع.(8) تفسير قمى، ج 2، ص 329.