و انما امهات الناس اوعية
مستودعات و للانساب آباء
مستودعات و للانساب آباء
مستودعات و للانساب آباء
بعضى ديگر گفتهاند: خطاب در آيه به قريش است. و منظور از مودت به قربى، مودت به سبب قرابت است، ليكن مراد از آن، مودت پيغمبر است، نه مودت قريش كه در وجه اول آمده بود، و استثناء هم منقطع است، در نتيجه معناى آيه چنين است: بگو من از شما در برابر هدايتى كه به سوى آن دعوتتان مىكنم تا شما را به روضات جنات و خلود در آن برساند مزدى نمىخواهم، و پاداشى توقع ندارم، ليكن اين علاقهاى كه من به خاطر خويشاونديم به شما دارم به من اجازه نمىدهد در باره شما بى تفاوت باشم، مرا وادار مىكند كه شما را به آن هدايت برسانم، و به آن روضات جنات رهنمون نمايم.اشكال اين وجه اين است كه: با تحديدى كه خداى سبحان در مساله دعوت و هدايت كرده نمىسازد، چون خداى تعالى در بسيارى از موارد در كلام مجيدش اين معنا را مسجل فرموده كه (وظيفه او تنها دعوت است)، و او مردم را به سوى خدا هدايت نمىكند، بلكه هدايت تنها به دست خدا است، و نيز او نبايد به خاطر كفر كفار و رد دعوتش اندوهگين شود، چون وظيفه او تنها ابلاغ است. پس او نمىتواند بخاطر علاقه فاميلى كه با خويشاوندان خود دارد آنها را هدايت كند، و يا به خاطر دشمنى و كراهتى كه از ديگران دارد از هدايت آنها روى بگرداند.و با اين همه چطور ممكن است در آيه" قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ ..." رسول خدا (ص) را مامور كند كه به كفار قريش اعلام نمايد كه علاقهاش به آنان به خاطر اينكه فاميل اويند، وادارش مىكند كه هدايتشان كند، نه به خاطر مزدى كه از ايشان درخواست نمايد؟! و بعضى «1» ديگر گفتهاند: مراد از مودت به قربى، مودت خود قربى است، و خطاب در
آيه به قريش و يا به عموم مردم است، و معنايش اين است كه: بگو من از شما مزدى نمىخواهم مگر همين كه با اقرباى خودتان مودت داشته باشيد.
(1) روح المعانى، ج 25، ص 32.