لطفا منتظر باشید ...
حج مقبول
«وَاَذِّنْ فِى النّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُونَ رِجالاً وَ عَلى كُلِّ ضامِر يَأْتينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَميق لِيَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ...» سوره حجّ، آيات 27 و 26 «(اى ابراهيم!) مردم را به حج دعوت عمومى كن تا پياده و سواره بر مركبهاى لاغر از هر راهِ دورى به سوى تو بيايند و شاهد منافع گوناگون خويش (در اين برنامه حياتبخش) باشند...»
يك فرقه برآنند كه اين همّت بود
اى آمده در ديار وحى آگه باش نى
همّت و نى قسمت و اين دعوت بود
گويند گروهى كه ترا قسمت بود
همّت و نى قسمت و اين دعوت بود
همّت و نى قسمت و اين دعوت بود
مقدمـه
گرچه ملاك عمل به دستورات دينى و شرط صحت عبادات شناختن فلسفه و اسرار آن احكام نيست. ولى بدون شك آشنايى با حكمتها و مصالح احكام براى انسان با ايمان، موجب طمأنينه و آرامش نفس مىشود و در نتيجه اشتياق شديدتر به شناخت احكام خدا پيدا مىكند. بر اثر اين شناخت نسبت به دين احساس نياز حتمى مىكند و با آغوش باز آن را در متن زندگى خويش وارد مىسازد. چنانچه از سوى ديگر، آگاهى به فوايد و منافع عظيم احكام خدا از لحاظ بهداشت و تهذيب نفس، ترويج اخلاق و تطهير اجتماع، تأمين اقتصاد فراگير و تطبيق تحقيقات دانشمندان و صاحبنظران در فنون مختلف دانش با آن، موجب مىشود ارزش و اهميّت احكام، قاطعيت و واقعبينى بيانات اولياى دين و معجزات خاتم النبيّين و قرآن شريف مىباشد. از اين رو، بسيارى از احكام در قرآن و روايات همراه با سرّ و حكمت آن بيان مىشود، تا با اين روش، مسلمانان را به صراط تحقيق و تعمّق هدايت و با بصيرت و آگاهى و روشن بينى و هدف جويى وارد عملشوند. به عنوان نمونه، قرآن پس از بيان حكم روزه ماه رمضان، با جمله «لَعلّكم تتّقون»(1) به سرّ وجوب و حكمت اين حكم اشاره مىكند و مىفرمايد: روزه براى آن است كه شما روح تقوا و ملكه خوددارى از گناه را پيدا كنيد. همچنين قرآن فلسفه نماز را در آيه «اَقِمِ الصَّلوةَ لِذِكْرى»(2) ياد خدا و توجّه دايم به او ذكر مىكند و نشان مىدهد كه غفلت از خدا منشأ هرگونه پليدى و آلودگى به گناه است. يا در آيه مربوط به حج، با جمله كوتاه «لِيَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ»(3) به اسرار و آثار عظيم اجتماع امّت اسلامى در مركز توحيد اشاره مىكند. همچنين در آيه مربوط به حجاب زن و لزوم فاصله گرفتن مردان و زنان از يكديگر مىفرمايد: «ذلِكُمْ اَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ»(4) اين روش براى حفظ طهارت و پاكى دلهاى مردان و زنان مؤثرتر است. در روايات و احاديث بسيار، رسول اكرم(صلى الله عليه وآله و ائمه اطهار(عليه السلام) از اسرار و منافع احكام سخن گفتهاند و هرگز راه سؤال و فهم اسرار را به روى مردم نبستهاند، بلكه به سؤالات مردم در اين زمينهها پاسخ داده و تا آنجا كه مستلزم فسادى نبوده منعى نفرمودهاند. كتاب معروف «عِلَلُ الشَّرايِع» تأليف شيخ صدوق، در همين زمينه نوشته شده است. البته ما هرگز توقع نداريم كه به تمام مصالح و مفاسد احكام پى ببريم، چرا كه مصالح و مفاسد مادى و معنوى احكام، به تدريج در طول زمان با پيشرفت علوم و دانش بشر و بالا رفتن سطح افكار و عقول كشف مىشود. [1ـ سوره بقره، آيه 183 2ـ سوره طه، آيه 14 3ـ سوره حج، آيه 28 4ـ سوره احزاب، آيه 53 ] اكنون پس از بيان اين نكته، به اين موضوع مىپردازيم كه سالكان طريق عبوديت و بندگى، عبادات را از نظر خاصيّت اثر گذارى در روح و تكميل نفس متفاوت مىدانند.(1) به طورى كه بعضى، اثر تطهير و تخليه دارند و موجب تزيين و تحليّه جان مىشوند، برخى تاريكيهاى روح را مىزدايند و برخى بر نور و صفا مىافزايند. به عنوان مثال اثر انفاقها و صدقههايى چون زكات، خمس، كفّارات، مظالم و خلاصه اداى حقوق مالى تطهير قلب از پليدى و آلودگى حبّ مال است كه قرآن كريم مىفرمايد:«خُذْ مِنْ اَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْبِها».(اى پيامبر!) صدقات اموال مردم را بگير تا (بدين وسيله قلوب آنان را از پليديهاى حبّ مال) پاك كنى و بر رشد معنوىشان بيفزايى. روزه گرفتن موجب تقويّت اراده و نيروى مقاومت در برابر تمايلات نفسانى و تحصيل ملكه تقوا و مصونيّت از غلبه شهوات است.
