تعلیم و تربیت در نهج البلاغه نسخه متنی

پسرم! بدان كه خدا اعمال بد و خوب خلق را اگر چه به مقدار خردلى در ميان سنگى يا درآسمان ها يا زمين پنهان باشد، همه را در محاسبه مى آورد.

يا بني اقم الصلوة وامر بالمعروف وانه عن المنكر; (17)

پسرم! نماز بپا دار و امر به معروف و نهى از منكر كن.

يا بني اني ارى في المنام اني اذبحك فانظر ماذا ترى; (18)

پسرم! من در خواب ديدم كه تو را قربانى مى كنم; در اين واقعه تو را چه نظرى است؟

دو نكته ديگر از اين بخش از وصيت نامه امام عليه السلام به فرزندشان استفاده مى شود:

اول اين كه پيرى و گذشت عمر علاوه بر اين كه باعث ضعف قواى جسم مى شودموجب تضعيف ذهن و قوه تفكر نيز مى گردد. (19)

قرآن كريم مى فرمايد:

ومن نعمره ننكسه في الخلق افلا يعقلون; (20)

ما هر كس را عمر دراز داديم، به هنگام پيرى در خلقتش بكاستيم; آيا در اين كار تعقل نمى كنند؟

نكته دوم در مورد قابليت قابل است كه اگر قلب انسان زنگار گرفت، ديگرظرفيت پذيرش حقايق را از دست مى دهد. (21)

چهارمين بخش از اين وصيت شريف كه در آن اظهار محبت و جلب اعتماد وابراز خيرخواهى شده:

فاستخلصت لك من كل امر نخيله و توخيت لك جميله وصرفت عنك مجهوله ورايت حيث عنانى من امرك ما يعنى الوالد الشفيق واجمعت عليه من ادبك ان يكون ذلك ... ثم اشفقت ان يلتبس عليك ما اختلف الناس فيه من اهوائهم وآرائهم مثل الذي التبس عليهم فكان احكام ذلك على ما كرهت من تنبيهك له احب الي من اسلامك الى امر لا آمن عليك به الهلكة ورجوت ان يوفقك الله فيه لرشدك وان يهديك لقصدك فعهدت اليك وصيتي هذه;

از ميان تجارب گذشتگان قسمت هاى مهم را برايت خلاصه كردم و از بين همه آنها زيبايش رابرايت انتخاب كردم و مجهولات آن را از تو دور داشتم، و لذا همان گونه كه يك پدر مهربان بهترين نيكى ها را براى فرزندش مى خواهد، من نيز صلاح ديدم كه تو را اين گونه تربيت كنم و همت خود رابر آن گماشتم، آن گاه از آن ترسيدم كه آنچه بر مردم در اثر پيروى هوا و هوس و عقايد باطل مشتبه شده، بر تو نيز مشتبه گردد. به همين دليل، روشن ساختن اين قسمت اگر چه چندان خوشايند تونباشد، پيش من محبوب تر از آن است كه تو را تسليم امرى سازم كه از هلاكت تو ايمن نباشم.و اميد دارم خداوند تو را در طريق رشد و صلاحت توفيق دهد و به مقصودت رهبرى كند; اينك اين وصيتم را براى تو مى فرستم.

از اين بخش از سخنان على عليه السلام در وصيت به فرزند گرامى اش امام حسن عليه السلام به وضوح درمى يابيم كه مسؤوليت پدر فقط در تامين خوراك و پوشاك و مسكن فرزندنيست، بلكه يك پدر وظيفه شناس و متعهد بيش از هر چيز به مساله آموزش وپرورش فرزند خويش توجه دارد و نسبت به آن احساس مسؤوليت مى نمايد وتربيت صحيح فرزند خود را سرلوحه برنامه هاى زندگى خويش قرار مى دهد. خطرهجوم عقايد و افكار باطل و فرهنگ هاى منحط بيش از هر چيز ديگر مورد توجه يك پدر دلسوز مى باشد.