معاد نسخه متنی

 واقعيت ( صورت ) مركب كه از بين مي رود از باب اين است كه اجزاي آن تغيير حالت مي دهند ، ديگر نمي تواند باقي بماند . اي انسان ، اگر بنا بود زندگي محدود باشد به همين زندگي دنيا و بعد از اين زندگي اي نبود ، ما ديگر انسان نمي آفريديم ، همان گياهها و سنگها كافي بود . اگر كسي درباره سنگ فكر كند ، مي بيند كه اين سنگ حشري ندارد . همه تجهيزات زندگي سنگ در حدود همين دنياست ، بيش از اين نيست . اين گياه حشر ندارد ، چون همه تجهيزاتش براي همين است ، همين مقدار هستي مي تواند قبول كند ، به آن همين مقدار را داده اند و پايانش هم همين جا بوده است ( و بالاخره هر چه باشد ، هستي از نيستي بهتر است ، هستي كمال است ) ، سير تكاملي خودش را كرده و تمام شده است .

اگر انسان قيامتي نداشته باشد معنايش اين است كه در قدم اول خلقت نابود شود در حالي كه كمال او در اين دنيا بروز و ظهور نكرده ، و لازم مي آيد اين تجهيزات ، از آن جهت كه انسان دارد ، همه بيهوده باشد . همان طوري كه جهان دنيا توجيه كننده خلقت اعضاي بدن جنين است ( زندگي دنيا توجيه مي كند كه چشم و گوش و دست و پا و . . . در رحم عبث آفريده نشد ، اين توجيه كننده آن است ) ، عالم آخرت نيز توجيه كننده انسان بما هو انسان است

 كه در او " مثال " آفريده شده است ( كه اصطلاحا به آن قوه خيال مي گويند ) ( 1 ) و در او عقل آفريده شده است و در او عواطف بسيار عالي خداجويي و استعداد پيوستن به حق آفريده شده است ، اين استعدادهايي كه اصلا مال جاي ديگر است . اگر انسان اينجا تمام شود ، مثل اين است

 كه تمام اينها را در اينجا لغو و عبث گذاشته اند . در مورد آيه " ا فحسبتم انما خلقناكم عبثا . . . " كه مربوط به خصوص انسان است ، بهترين توضيحي كه به نظر ما رسيده است همين است . قدر مسلم اين است و در اين جهت ترديدي نيست كه از نظر منطق قرآن اگر قيامت نباشد خلقت انسان عبث است ، يعني اين آيه در واقع انسان شناسي است ، توجه دادن انسان است به انسانيت خودش ، به آن جوهرها و استعدادهاي فوق العاده اي كه همه ، بذر ابديت در وجود اوست ، كه اين بذرها اگر انسان در همين جا پايان بپذيرد بذرهايي است كه در زميني پاشيده شده بدون اينكه هيچ وقت به حد محصول برسد .

. 1 غير از قوه تخيل است .