مسأله روح ( 1 ) - معاد نسخه متنی

 بالاخره محدود است . عده اي " لا بثين فيها احقابا " هستند . بنابر اين ما به اين معنا نمي توانيم بگوييم هر كسي كه قتل نفس كرده ، به هر شرارتي هم باشد ، خالد به آن معناي ابديت است ، يعني مشمول مغفرت نمي شود ، جزايش في حد ذاته خلود است لو لا مغفرش و لولا شفاعة و به قول بعضي از آقايان : " و ان لاهل الخير غلبة عظيمة "

. اينكه در قرآن مردم را سه دسته كرده : مقربين ، اصحاب اليمين ، اصحاب الشمال ، بعضي از علما معتقدند من در عدل الهي ذكر كرده ام كه مقربين حد اعلي ها هستند و اصحاب الشمال پايين پايين ها هستند كه ديگر اهل جهنم اند ، و اصحاب اليمين متوسطين هستند . مي گويند غلبه با متوسطين است كه قرآن بشارت رحمت داده ، و بوعلي سينا حرف خيلي خوبي مي زند ، مي گويد : همان طوري كه زيباي زيبا هميشه در اقليت است ، زشت زشت هم در اقليت است ، اكثريت متوسطين هستند ، و همان طوري كه سالم سالم ( كسي كه از نظر پزشكي يك ذره انحراف در مزاجش نباشد ) خيلي در اقليت است ، مريض مريض هم كه اصلا فلج و افتاده باشد در اقليت است ، اكثر متوسطين هستند كه هم سالمند و هم كمي بيماري در آنها هست ، در امور روحي و معنوي هم نظام عالم بر همين [ اساس ] است ، آنهايي كه اهل سعادت كامل هستند و به تعبير قرآن مقربين ، مسلم اقليتي هستند ، آنهايي هم كه ديگر هيچ وقت رحمت الهي شامل حالشان نخواهد شد اقليتي هستند ، اكثريت آنهايي هستند كه هم گناهي كرده اند [ و هم كار خوب انجام داده اند ] .

مسأله روح ( 1 )

در بحث معاد آنچنانكه ما نقل و استنباط كرده ايم و بلكه صراحت آيات قرآن بود ، قرآن در فاصله ميان مرگ و قيامت يك حيات شخصي براي انسانها قائل است ، و به عبارت ديگر براي روح انسان قبل از قيامت بقا قائل است و اين مطلب ، ما را به بحث در مسأله روح كشيد و آن طوري كه عرض كرديم خيال نمي كنم بشود ترديد كرد كه قرآن قائل به روح است . اين مطلب بايد براي ما مشخص شود كه قطع نظر از دلايل علمي يا فلسفي بر نفي يا اثبات روح ، در متون اسلامي راجع به اين مسأله چگونه اظهار نظر شده است ، كه در رأس همه قرآن است . هنوز هم در بعضي از آيات قرآن بحث خواهيم كرد . وقتي نظر اسلام كاملا مشخص شد ، آنوقت مي رويم سراغ نظريات علمي در نفي يا اثبات روح . درباره آيات قرآن يك سلسله آيات همانها بود كه قبلا خوانديم و يك بحث خاصي راجع به آيه " و يسئلونك عن الروح قل الروح من امر ربي " ( 1 ) بعد عرض مي كنيم . ولي قبلا اشاره اي به اين مطلب مي كنيم كه در غير قرآن ، در ساير مدارك و مستندات مذهبي ما يعني در اخبار و احاديث و نهج البلاغه و دعوات مثل صحيفه سجاديه ، درباره

. 1 اسراء / . 85