ريشه هاي علمي فكر روح - معاد نسخه متنی

 غير انسان هم اطلاق شده است ، همچنانكه اگر ما حقيقت وحي را هم روح بدانيم ، باز درست گفته ايم چون وحي الهي هم مسلم يك حقيقتي است كه از افق مافوق زمان و مكان بر افق زمان و مكان وارد مي شود ، يعني آن هم از جنس امر پروردگار است ، يعني يك وجود تدريجي نيست كه بايد نطفه اش در طبيعت پيدا شود و در زمان و مكان تكامل پيدا كند تا وحي شود ، زمينه كه اينجا آماده شد ، وحي هم امر پروردگار است كه فرود مي آيد . اين ، خلاصه نوع توجيهي است كه آقاي طباطبايي كرده اند

 و البته عرض كردم اين ابتكار ايشان نيست ، قبل از ايشان ، ديگران اين حرف را گفته اند و حتي در كلمات ملا صدرا هم همين حرفها هست كه " امر " با " خلق " در قرآن فرق مي كند و از اين موارد استعمال مختلف ، اين استنتاجها را خواسته اند بكنند .

ولي يك مطلب هست و آن اين است كه اين آقايان مدعي هستند غير از روحي كه در عرض ملائكه قرار گرفته است و غير از روحي كه در مورد وحي است ( اعم از اينكه خود آيات قرآن باشد يا فرشته حامل وحي باشد ) در مورد موجودات اين عالم ، در مورد غير انسان ، ديگر كلمه روح اطلاق نشده است ، يعني مثلا ما در قرآن يك چيزي نداريم كه استنباط شود گياهان هم داراي نوعي روح به اين معنا هستند يا حيوانها هم داراي نوعي روح كه يك موجود امري باشد هستند ( 1 )

 ، يا در جمادات اين عالم ، مثلا نفت كه به وجود مي آيد ، بالاخره تركيبي است از عناصر و اين عناصر كه تركيب مي شوند شي ء ثالثي با خواص ديگري به وجود مي آيد ، ديده نشده است كه قرآن نام روح بر اينها بگذارد ، ولي در مورد انسان قدر مسلم گفته است و در مورد حيوان الان نمي توانم اظهار نظر قطعي كنم كه هست يا نيست .

ريشه هاي علمي فكر روح

مطلب ديگر اينكه مي خواهيم ببينيم از جنبه علمي و فلسفي ، اين فرضيه اي كه منتهي شده به فرضيه روح ، از كجا پيدا شده است ؟ اصلا اين فكر از كجا پيدا شده ؟ يكي از دو ريشه اين فكر مسأله اي است كه در قديم هم مطرح بوده ، امروز هم مطرح

. 1 در حيوان [ اثبات اين مدعا ] قدري مشكلتر است ، بعضي يك نوع استدلالي مي ك نند .