احاديث ولايت
از جمله عناوين شكوهمندى كه در روايات و نيز دراحاديث تفسيرى درباره على عليه السلام به كار رفته است، عنوان
«ولى» است. ترديدى نيست كه در ادبيات عرب،
استعمال مادّه «و ل ى» در معناى سرپرست، زعيم و
پيشوا، بسى شايع بوده است، كه به اين نكته در تحليل
حديث غدير اشاره خواهيم كرد.در سخنان و آموزههاى پيامبر خدا، عنوان «ولى» و
«ولايت»، براى على عليه السلام بسيار به كار رفته و اين سخنان
شكوهمند و تنبّهآور، در موارد و مواضع بسيارى بيان
شده است كه نخستين آنها، مجمع كوچك، امّا
سرنوشتسازِ خويشاوندان پيامبر صلي الله عليه و آله بود كه از آن ياد
كرديم. 1
به طور مثال، اين تعبير پيامبر صلي الله عليه و آله كه: «اى على! پس از
من، تو ولىّ مردم هستى. هر كس كه از تو اطاعت كند، از
من اطاعت كرده و هر كس كه نافرمانىات كند، مرا
نافرمانى كرده است» 2 بسيار تكرار
شده و منابع حديثىِ اهل سنّت، از آن آكنده است، كه
بخش قابل توجّهى از آنها را در ذيل عنوان «احاديث
ولايت» آوردهايم. 3
اين تعبيرات، بويژه وقتى با قيد «پس از من» همراهاند،
هيچ ترديدى باقى نمىگذارند كه پيامبر خدا، جريان
سياسى پس از خود را پيشبينى نموده و زعامت سياسى
پس از خود را نشان داده است.
جلوه ولايت در آيات قرآن
چنان كه اشاره كرديم، اين عنوان والا بر اساسروايات بسيار، در آيات الهى نيز
1 - ر.ك: ج 1، ص 125 (يارى پيامبر در تبليغ).2 - الأمالى، مفيد: 113.3 - ر.ك: ص 187 (احاديث ولايت).