دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ جلد 2

مولاى حقيقى‏شان باز گردانده مى‏شوند»
مى‏نويسد:

يعنى كسى كه سرپرستى امورشان را به عهده دارد. ¹
اين گونه عالمان كه بر اين حقيقتْ تأكيد كرده‏اند،
بسيارند. از اديب و مفسّر بزرگ معتزلى، جار اللّه‏
زمخشرى ياد مى‏كنيم و مى‏گذريم. وى در تفسير آيه 286
از سوره بقره: «أَنتَ مَوْلاَنَا فَانصُرْنَا؛ تو مولاى مايى،
پس ما را يارى كن!» مى‏نويسد:

سرور مايى و ما بندگان توييم؛ يا ياور مايى؛ و يا سرپرست امور مايى. ²
ابن اثير نيز در اثر بزرگ و ارجمند خود، النهاية، كه به
شرح واژه‏هاى دشوارياب احاديث نبوى پرداخته، در
تفسير واژه «مولا» نوشته است:

واژه «مولا» در حديث، فراوان آمده است و آن اسمى است كه بر معانى فراوان اطلاق مى‏شود ... و هر كس كه سرپرستى امرى را به عهده گيرد يا بدان قيام كند، مولا و ولىّ آن
مى‏شود... و از اين معناست حديث: «هر زنى كه بدون اجازه مولايش ازدواج كند، ازدواجش باطل است» و در نقل ديگر [از اين روايت] «وليّش» (به معناى متولّى امرش) آمده است.
³
بدين سان، روشن گرديد كه «اولويّت در امور» و
«سرپرستى امور» و «سيادت» و «رياست» و «زعامت»، در
كلمه «مولا» مندرج است و نيز معناى «مولا» با «ولى»،
همسانى دارد. اين دو مطلب، حقايقى شناخته شده‏اند. بر
اين حقيقت، اديبان، عالمان و مفسّران بزرگى تأكيد
ورزيده‏اند، چنان كه آورديم. ⁴
از اين رو، ما بر اين باوريم ـ چنان كه حق‏مداران
نحله‏ها و مذاهب ديگر نيز

1 -  الوسيط فى تفسير القرآن المجيد:
2/281.

2 -  الكشّاف: 1/173.

3 -  النهاية فى غريب الحديث: ماده «ولى».

4 -  ر.ك: نفحات الأزهار: 6 / 16 ـ
120، الغدير: 1 / 615 به بعد. اين دو عالم نستوه و مرزبان بزرگ حق و
حقيقت، آنچه را ياد كرديم، با تأكيد بر ده‏ها منبع ادبى، لغوى و تفسيرى
گزارش كرده‏اند.