مقرّب ساختن طُلَقا - دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ جلد 3

خونخواهى عثمان بسيج كند، نمى‏تواند
تنها هزار نفر را به يارى عثمان بفرستد؟! پس چرا چنين نمى‏كند.

ساده‏انگارى است كه حادثه‏اى به اين گستردگى را به فردى ناشناخته
و يا جريانى بى‏ريشه مستند سازيم. تأمّل در پرسش‏هاى يادشده و نيز
ژرفكاوى در متون و منابع براى پيجويى پاسخ آنها، جستجوگر تاريخ
اسلام را به مسائل و نكاتى رهنمون مى‏شود كه فراتر از آن چيزى است
كه ساده‏انگارانْ مطرح كرده، كوشش در استوار جلوه دادن آن دارند. در
يك كلام مى‏توان گفت كه شورش مسلمانان بر ضدّ عثمان، ريشه در
عملكرد او و اطرافيان وى دارد. اين نكته را اندكى بيشتر مى‏كاويم.

عثمان، مردى از طبقه اشراف مكّه است كه نزديكان او (بنى اميّه) از
دشمنان ديرين و كين‏توز اسلام‏اند. طايفه بنى اميّه، از جمله سران
مبارزه با اسلام‏اند؛ همان كسانى كه تا مجبور نشدند، اسلام نياوردند.
¹ به همين جهت، نه
وجهه دينى دارند و نه پايگاه اجتماعى.

در اين جا رفتار عثمان را اندكى مشروح‏تر بنگريم:

مقرّب ساختن طُلَقا

هنگامى كه عثمان به خلافت مى‏رسد، كسانِ خود و در حقيقت،
«حزب طُلَقا(آزادشدگان پيامبر صلي الله عليه و آله در فتح مكّه)» را بسى مى‏نوازد و آنان
را كه برخى‏شان (همانند: حَكَم و پسرانش مروان و حارث) مطرود
پيامبر خدايند، همرازان و كارگزاران خود بر مى‏گيرد.

در حكومتِ خليفه مسلمانان، مروانِ مطرودِ پيامبر صلي الله عليه و آله ، منشى ويژه
خليفه است

در جريان فتح مكّه، بنى اميّه پس از اجبار به تسليم شدن، اسلام آوردند و به دستور
پيامبر صلي الله عليه و آله آزاد شدند و به «طُلَقا (آزادشدگان)» شهرت يافتند.