2. سياست‏هاى سقوط‏آفرين - دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ جلد 4

نگريستن به آموزه‏هاى علوى و سيره آن بزرگوار، مى‏توان دريافت كه
امام، بسط و قسط، برقرارى عدالت اجتماعى، گسترش دادگرى و حسن تدبير
در اداره امور مردم، نيك رفتارى با مردم و اهميّت دادن به آنان، هوشيارى در
برابر جريان‏هاى سياسى و پاسدارى از آزادى، استقلال، عزّت و هر آنچه را كه
به حقوق فردى و اجتماعى مردمْ مرتبط مى‏شود، از ضرورت‏هاى حكومت‏ها
تلقّى كرده و براى استوارى و ماندگارى حكومت‏ها، آنها را ضرورى مى‏داند.
تعابير امام از عدل، بسى جالب و تأمّل برانگيز است.

على عليه السلام ، عدل را به دژ، سپر، استوانه استوار، رشته پيوند آفرين و... مانند كرده
و اجراىِ عدل را برترين شيوه و كارآمدترين سياست در حكمرانى دانسته و
فرموده است: «عدالت، آرايه سياست است» و با عدالت است كه حاكم، دل‏ها
را تسخير مى‏كند و رحمت الهى را فراچنگ مى‏آورد. نيز فرموده است كه
حكومت‏ها چون برپايه‏هاى عدلْ استوار آمدند و بر استوانه‏هاى خِرَد
ايستادند، خداوند، يارانش را يارى مى‏رساند و دشمنانش را درهم مى‏شكند.
در كنار دادگسترى، امام، براى استوارى و تداوم حكومت‏ها، حسن تدبير را نيز
لازم شمرده است و نيكْ سيرتى را جمال قدرتْ تلقّى كرده و بيدارى و
هوشيارى را نشانه هوشمندى و دولتمدارى برشمرده است.

2. سياست‏هاى سقوط‏آفرين

امام على عليه السلام ، سياست‏هايى را باعث تباهى و دگرگون كننده دانسته است.
اين‏گونه سياست‏ها، گو اين‏كه روزگارى كوتاه، سودمند افتند و زمانى نه چندان
طولانى، حكومت را استوار بدارند، در نهايت، به سقوط و تباهى آن منجر
خواهند شد. آنچه را كه آموزه‏هاى على عليه السلام دگرسان كننده و باعث تباهى نشان
داده، عبارت‏اند از: تجاوز به حقوق مردم، خونريزى به ناحق، سوء تدبير در
اداره امور، خودخواهى و استئثار، مقدّم دانستن حاكمان و سران و اطرافيان
حكومت بر ديگران، بى‏توجّهى به