3. سياستهاىِ كارآمد بين المللى
افزون بر آنچه آمد، امام، سياستهايى را در پيش گرفته و شيوههايى ازتعامل را بر شمرده است كه بايد حاكمان، در برخورد با دولتها، ملّتها و
ديگر كشورها، بدان توجّه كنند. اين حقايق را از لا به لاى سخنان زرّين امام و
نيز با تأمّل در سيره آن بزرگوار، مىتوان به دست آورد:رعايت حقوق انسانها با هر انديشه و تفكّرى و براى آنها حقوق انسانى قائل
شدن، در برخوردها و رويارويى با ديگران، عزّتمدارى را پيشه خود ساختن،
و در برقرارى پيوند با دولتها و ارتباط با ملّتها از هر گونه پيوند و ارتباط
عزّتسوز، تن زدن و هرگز تن به ذلّت ندادن، بر سياست تشنجزدايى در
برخورد با دولتها تأكيد كردن، و در جهت گسترش صلح راستين و زندگى
مسالمتآميز آميخته به عزّتْ حركت كردن، جلوگيرى از دشمنتراشى، و
براى تصحيح انديشه و رفتار دشمن، مايه گذاشتن (استصلاح العدو)، به
پيمانهاىِ گونهگونْ وفادار ماندن، و در حفظ حقوق ديگران، امانتدارى را
پاس داشتن، در حوزه فرهنگ، از دانش و علوم ديگرانْ بهره گرفتن و از فرايند
دانش بشرى بهره جستن، و با اين همه، بر سياست استقلال فرهنگى تأكيد
كردن، و هشدار دادن در جهت هضم نشدن در فرهنگهاىِ شركآلود و
ناشايسته، و سرانجام، در فرهنگها در نگريستن و بِه گزينى كردن و...افزون بر اينها حقايقى در سخنان مختلف على عليه السلام آمده است كه در زمينه
ارتباطهاى جهانى، حقايقى بس روشنگر دارد و آموزههايى از اين دست را
ذيل عنوان «گوناگون» آوردهايم .
جمعبندى سياستهاى امام على
آنچه تا بدين جا آورديم، نگاهى بود گذرا به محتواى فصولى كه در جهتتبيين