نسبت دادن «فال بد زدن» به امام
براساس آنچه گذشت، طلحه، نخستين كسى بود كه با على عليه السلام بيعت كرد.دست طلحه، ناقص بود. از اين روى، فال بد زدند كه اين بيعت، دوام نخواهد
داشت. در اينكه تفأّلِ بد را چه كسى بر زبانها انداخت، منابع، يكْداستان
نيستند. برخى آن را به شخصى به نام حبيب بن ذؤيب نسبت دادهاند و بعضى
آوردهاند كه مردى از بنىاسد، فال بد زد و گفت:أوَّلُ مَن بَدَأَ بِالبَيعَةِ يَدٌ شَلاّءُ. لايَتِمُّ هذَا الأَمرُ؛ 1
نخستين كسى كه بيعت را آغاز كرد، دستى ناقص است. اين كار، به سامان نرسد.امّا رواياتى هم اين «تطيّر» را به امام على عليه السلام نسبت داده و نوشتهاند كه آن
بزرگوار، به هنگام بيعت او فرمود:ما أخلَقَها أن تَنكُثَ! 2
چهقدر سزاوار است كه [اين بيعت] شكسته شود!امّا به نظر مىرسد كه اين نسبت، استوار نباشد و بر نااستوارى آن، به عقل و
نقل مىتوان استناد كرد.بىگمانْ عقل، در هنگامهاى آنچنان، كه مردمانْ يكسر بر پيمانى گرد آمدهاند،
تفأّل به ناكامى را روا نمىدارد و از اين روى، هيچ خردمندى چنين نمىكند.
چگونه على عليه السلام ، آن خردمند بىبديل، در نخستين روز بيعت، در ميان مردمْ
نقضِ بيعت يكى از برجستهترين چهرههاى سياسى را مطرح مىسازد، آنهمبا
استناد بهتطيّر و تفأّل؟!اينگونه سخن راندن، از يك سو جوّ شايعه را براى سست كردن پايههاى
حكومت، دامن مىزند و از سوى ديگر، نوعى ترغيب براى شكستن پيمان
است و
1 - ر.ك: ص 110، ح 1297.2 - ر.ك: ص 111، ح 1298، 1299 و 1300.