اعتدال از نگاه دين
اسلام، دين «وسط» است 1 و آموزههاى آن
سرشار از تأكيد بر اعتدال، جامعنگرى، همه سو انديشى و لزوم به دور
بودن از افراط ويكسويهنگرى است.پيامبر خدا كه آيين الهى اسلام را برنامه تكامل مادّى و معنوى
معرّفى مىكرد و بر جامعيت و كمال آن در اشتمال بر مصالح فردى و
اجتماعى تأكيد مىورزيد، افراط و يكسويهنگرى را بزرگترين خطر
امّت و آيينش تلقّى مىكرد و بر اين حقيقت، بارها در طول حيات
پربارش تأكيد ورزيد.آن بزرگوار مىفرمود:لا يَقومُ بِدينِ اللّهِ إلاّ مَن حاطَهُ مِن جَميعِ جَوانِبِهِ. 2
دين خدا را جز كسى كه از همه سوى بر آن تسلط دارد، نمىتواند برپا
دارد.آن حضرت اين باور را داشت و بر آموختن آن به امّت، تلاش مىكرد؛
چرا كه تنها تلاشهاى كسانى در يارى دين به ثمر مىنشيند كه در
ديندارى، همهسو نگر باشند و در ذهن و زبان و تكامل فردى و
اجتماعى همه آموزههاى دين را بنگرند. از اين روى مىفرمود:إنَّ دينَ اللّهِ لَن يَنصُرَهُ إلاّ مَن حاطَهُ مِن جَميعِ جَوانِبِهِ. 3 دين خدا را جز آن كس كه از همه سو بر آن احاطه دارد، يارى نمىرساند.پيامبر خدا افزون بر آموزههاى زندگى براى هدايت امّت و استوارى
آنان در مسير كمال و تحقّق عينى امّت وسط، الگوهايى نيز معرّفى كرد،
و بر لزوم تمسّك مسلمانان بر سنّت و عترت تأكيد ورزيد و عترت
خويش را چهرههاى برجسته
1 - بقره، آيه 143.2 - كنز العمّال: 3/84/5612،
شرح الأخبار: 2/389.3 - الفردوس: 1/234/897،
كنز العمّال: 10/171/28886.