بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
آن همه تندروى در عمل، تكيهگاه محكمى در عقايد نداشتند. چنين است كه هنگام هلاكت يكى از آنان در نبرد نهروان، وقتى مىگويند: سفر به بهشت، گوارا باد! رهبر آنان عبد اللّه بن وَهْب مىگويد: نمىدانم به بهشت مىرود يا به جهنّم!مردى از بنىاسد كه اين منظره را مىنگريست، گفت: من گول اين مرد را خوردم و در جنگ، حاضر شدم و اكنون مىبينم كه خودش در ترديد است. آنگاه با گروه خودش از آنان جدا شد و به سمت ابو ايّوب انصارى آمد. 1 پاسخ امام صادق عليه السلام در باره خوارج، خواندنى و تأمّل كردنى است كه هم به خوارج، عنوان «مُردَّد (شكّاك)» داده است و هم چگونگى مواضع آنان را به لحاظ روانى باز گفته است. جميل بن دُرّاج مىگويد:مردى از امام صادق عليه السلام پرسيد:آيا خوارج در شك بودند؟فرمود: «آرى».پرسيد: چطور در شك بودند كه مبارز مىجستند و به جنگ مىخواندند؟امام عليه السلام فرمود:ذلِكَ مِمّا يَجِدونَ في أنفُسِهِم. 2اين به خاطر آنچه در خويش مىديدند، بود.نكته تأمل برانگيز در اين گفتگو اين است كه براى آن مرد، دشوار بوده است كه بپذيرد كسانى با باورى آميخته به ترديد و شك به دفاع از باور ، دست به شمشير ببرند و مبارزه كنند. پاسخ امام عليه السلام اين است كه آن حركت، از سر باور نبوده است؛ بلكه احساسات درونى، آنان را به چنين موضعى فرا خوانده بود. 1 - تهذيب الأحكام: 6 / 145 و 251، شرح نهج البلاغة: 2 / 272 و 5 / 96.2 - تهذيب الأحكام: 6/145/251.
لطفا منتظر باشید ...
