داستان قطام را ساخته و به كار آن سه تن پيوند دادهاند تا بيشتر در ذهنها
جاى گيرد. 1
به نظر مىرسد براى آن كه پژوهشگر در ريشهيابى جريان توطئه ترور
امام عليه السلام و شناسايى عوامل آن به حقيقتْ نزديك شود، بايد نقش هر يك
از خوارج، معاويه و قطام را در قتل امام عليه السلام بهطور جداگانه مورد بررسى
قرار دهد:
1 . نقش خوارج
نقش شمارى از خوارج در توطئه قتل امام عليه السلام از مسلّمات تاريخاسلام و غيرقابل انكار است. خود خوارج نيز به اين مطلبْ اذعان
داشتند و بعضا آن را مىستودند. عمران بن حطّان در ستايش از اقدام
ابن ملجم، چنين سروده است:*چه ضربتى از پروا پيشه! كه اراده نكرده بود *
جز رسيدن به رضايت خداى صاحب عرش را .*من روزى كه از او ياد مىكنم، از نظر وزنه عمل *
او را نزد خداوند، برترينِ مردم مىپندارم. 2 همچنين ابن ابى ميّاس مرادى مىگويد:*ما بوديم كه ابو الحسن حيدر را *
ضربت زديم، و فرقش شكافت.*ما بوديم كه با ضربت شمشيرى كه فرا رفت و با صلابت فرود
آمد *
حكومت او را از نظامش برون آورديم.
1 - على از زبان على: 162.2 - شرح نهجالبلاغة: 5 / 93 ـ 94
و 39 از الكامل.