آنچه را نمى دانى نگو، هر چند دانسته هايت اندك است(31) .از ابتداى نامه ى امام تا انتهاى آن، اين ارزش به بهانه هاى مختلف و در بزنگاه هاى گوناگون تكرار مى شود: سخن ندانسته نگو.زبان را وقتى به حركت در آور كه سخنت مبتنى بر دانسته ها و اطلاعات باشد و اگر اطلاع و دانش تو كم است، سخن را نيز كم و كوتاه كن.يكى از مشكلات همه ى ما اين است كه در هر چيزى اظهارنظركرده و به داد سخن در آن مى پردازيم، هر چند هيچ اطلاعى از كم و كيف آن نداشته باشيم.تكرار اين كلمات از على بن ابيطالب و پافشارى او بر رها كردن اين ضد ارزش ها، نشان دهنده ى اهميت اين فراز است.امام نه تنها در اين نامه كه در جاى جاى زندگيش براين حقيقت تأكيد مى كند كه ميزان ارزش انسان و جوان و مسلمان در گفته ها و سخنانش است و همچنانكه حكمت در واژه هاى حكيمانه و توأم با انديشه، نهفته است، رشد و تعالى نيز در سكوت و اجتناب از سخن نابخردانه است.اين مؤلفه ى منفى هم لطمات شخصيتى و شخصى را در پى دارد و هم آشفتگى هاى اجتماعى و جمعى.چه بسيار مجموعه هاى انسانى كه با كلمات بى حساب و بى پايه ى فردى، دچار بحران مى شود، چه بسيار خانواده هايى كه با اما و اگرِ فردى در آستانه ى فروپاشى قرار مى گيرد و چه بسيار آبروها و حيثيت ها و منافع اشخاص كه با يك موضع گيرى و ابراز چند واژه به پرتگاه نابودى سوق داده مى شود! امام على مى فرمايد: نگو....دانشت اندك است، در محدوده ى دانش خود سخن بگو.هر چقدر دانشت كم، سخنت كمتر باشد و هيچ نگران نباش كه در قضاوت ديگران، فرد كم اطلاعى به حساب بيايى.اگر چنين ارزشى را در خود بوجود آوردى، تمرين كردى، ممارست داشتى و به اين مهم نايل آمدى، حال لياقت دارى كه پله اى بالاتر بيايى و معيارى جديد را در روابط اجتماعى تجربه نمايى: آنچه را دوست ندارى به تو بگويند به ديگران نگو(32) .كسى كه هر سخنى را مى گويد و در هر وادى اظهار رأى و نظر مى كند، بديهى است نسبت به ديگران هم هر نسبتى را روا مى دارد.ابتدا بايد تمرين كرد كه سخن انديشيده و گزيده گفت تا بتوان به اين ارزش والا دست يافت و به ديگران سخنانى گفت كه خود دوست داريم در حقمان ابراز شود.بايد زحمت كشيد كه هر سخنى را نگوئيم تابتوانيم در برخورد با افراد جامعه از گفتار ناخوشايند دست شوئيم.
لطفا منتظر باشید ...
