با جوان تا آسمان نسخه متنی

گرچه بايد قبل از امر و نهى مواظبت كنيم كه خطرى تهديدمان نكند اما اگر در اثناى آن حادثه اى پيش آمد كه بر اثر آن جان باختيم بايد بدانيم در زمره ى شهداى راه خدا و راه اسلام محسوب و محبوب شده ايم.

امر به معروف مراتب و مراحلى نيز دارد.

مرحله ى اول اين است كه ما با عملمان فرد خلاف كار را متوجه كنيم.

او كارى را به صورت ناشايست انجام مى دهد، ما عمل شايسته و صحيح را در مقابل او انجام دهيم به گونه اى كه متوجه شود اين حركت ما در قبال اوست و متنبه شده، دست از خلاف كاريش بردارد.

مرحله دوم اين است كه با زبان و به صراحت او را متوجه خلافش بكنيم و با كلام خويش و مستقيماً او را از كار زشت بازداشته و يا به كار خير دعوت نماييم.

مرحله سوم جايى است كه ممكن است نياز به خشونت باشد و با تندى با او برخورد كنيم.

البته در تمام اين مراحل تصريح شده است بايد به مرحله پايين تر بسنده كرد مگر اينكه انسان يقين داشته باشد بى تأثير است و نياز به حركتى جدى تر دارد كه در اينصورت بايد وارد مراحل بعدى شد.

امر به معروف مراحل و مراتبى بالاتر نيز دارد كه اين مراحل به عهده ى حكومت واگذار شده است يعنى از حيطه ى وظيفه ى شخصى خارج و جنبه ى حكومتى پيدا مى كند.

مثلاً اگر امر به معروف و نهى از منكر، مستلزم رساندن صدمه اى به خلافكار باشد، اين در عهده ى اشخاص نيست و حكومت است كه بايد وارد عمل شود و اشخاص فقط در صورتى كه حكومت از آنان كمك بخواهد، بايد او را مدد كنند و خود شخصاً صلاحيت ورود به اين حوزه را ندارند.

از طرف ديگر حكومت نيز بايد زمينه را براى مراحل ابتدايى كه وظيفه ى اشخاص و آحاد مسلمانان است، فراهم كند.

حكومت بايد فضا را براى انجام واجبات فردى و اجتماعى آماده كند.

مثلاً روزه يك واجب فردى است اما اگر انجام اين واجب نياز به تسهيلاتى دارد، حكومت بايد اين تسهيلات را فراهم كند.

اگر ساعت كار ادارات در ماه مبارك رمضان اصلاح شود، اين واجب سهل تر و همه گيرتر مى شود.

حكومت بايد اين تغيير را در ساعت كار دواير دولتى لحاظ نمايد.

خريد بعضى از اجناس در نيمه شب ماه رمضان، اگر اجتناب ناپذير است، حكومت بايد نسبت به عرضه يا ملزم كردن افرادى نسبت به عرضه ى آن اجناس اقدام نمايد و....

همچنين نماز.

اگر خواندن نماز نياز به تسهيلاتى در ادارات، در مدارس، در جوامع، در راه ها و... دارد، حكومت بايد پيگير انجام اين تسهيلات باشد.

اين در موارد واجبات فردى و وظايف شخصى است.

در آنجا نيز كه امر به معروف، پديده اى اجتماعى است و واجبى غير فردى، حكومت بايد نهايت تلاش خويش را مبذول نمايد.

تبليغات فرهنگى گسترده، آموزش هاى اجتماعى همه گير و حمايت هاى ظاهرى و باطنى از آمرين و ناهين، همه در عهده ى حكومت اسلامى و از وظايف او است.

در جوامع غير اسلامى اين امر به معروف و نهى از منكر در محدوده ى قوانين خودشان بسيار خوب آموزش داده و حمايت مى شود.

اگر شما از چراغ قرمز خيابان عبور كنيد، ده ها نفر به شما تذكر مى دهند تا آنجا كه شما را شرمسار از اين خلاف مى كنند.

وارد خيابان ورود ممنوع كه بشويد، هر عابر پياده يا سواره اى با زبان با اشاره با بوق زدن با چراغ دادن شما را از اين كار پشيمان مى كنند.

و دولت ها هم از اين امر و نهى ها حمايت مى كنند.

اگر تلفنى به اداره پليس بشود كه ماشينى با شماره ى پلاك فلان از چراغ قرمز عبور كرد، به او نمى گويند: دليل و مدرك ارايه كن.

بلكه اين راننده ى آن ماشين است كه بايد اثبات كند در آن ساعت در آن تقاطع نبوده است تا از جريمه خلاصى يابد.

يعنى اصل بر حمايت از آمرين به معروف، و ناهيان از منكر - در چهارچوبه ى قانون خودشان - است و نه اصل بر حمايت از خلاف كار.

به گونه اى كه اين جلوگيرى از كار خلاف برايشان به صورت يك روح اجتماعى در آمده است.

متأسفانه در كشورهاى اسلامى كه امر به معروف و نهى از منكر جزء باورهاشان و از فروع دينشان است، يكى از كم رنگ ترين و مهجورترين ارزش ها همين دو اصل حياتى دينى است.