حکمت اسلام نسخه متنی

و فرمود در روايت از حضرت رسول صلى الله عليه و آله كه: انى لا اخاف عليكم مومنا و لا كافرا اما المومن فيمنعه الله بايمانه و اما الكافر فيوقعه الله بكفره و لكنى اخاف عليكم كل منافق عالم اللسان منافق الجنان يقول ما تعرفون و يفعل ما تنكرون.

و قال عليه السلام: الدنيا عرض حاضر ياكل منه البر و الفاجر و الاخره دار حق يحكم فيها ملك قادر [ شرح غرر، ج 2 ص 84 حديث 1934. ] يعنى دنيا نصيبى است حاضر مى خورد از آن نيكوكار و بدكار و آخرت سراى حق است حكم مى كند در آن پروردگار جبار.

و فرمود: اسلام تسليم است و تسليم يقين است و يقين تصديق است و تصديق اقرار است
و اقرار گزاردن [ در هر دو نسخه:گذاردن. ] است و گزاردن [ در هر دو نسخه:گذاردن. ] عمل. عاقل چون دانست عمل مى كند و چون عمل كرد مخلص مى گردد و چون مخلص گشت از مردم كناره مى كند.

ايستادگى و هموارى در همه كارى خوب است مگر در فرصتهاى خير كه بايد در آن بشتابى مبادا وقت ديگر آن فرصت درنيابى و تعجيل و شتابكارى در همه چيز بد است مگر در دفع شر كه هيچ توقف در آن روا نيست به همان دليل. و همچنين اسراف در هر چيز مذموم است مگر در خير و احسان، كه هر چند از حد بگذرانى از حد درنگذرد. و مشهور است كه لا اسراف فى الخير. شريك مملكت ملك را در اضطراب افكند و شريك مشورت بر راى صواب مدد دهد چنانچه فرمود: المشوره تجلب لك صواب غيرك. [ شرح غرر، ج 1 ص 390 حديث 1509. ] و الحاصل مشورت كردن صواب ديگران سوى خود كشانيدن است. و فرمود: العلم مقرون بالعمل فمن علم عمل [ شرح غرر، ج 2 ص 87 حديث 1943 و 1944. ] و العلم يهتف بالعمل فان اجابه و الا ارتحل [ شرح غرر، ج 2 ص 87 حديث 1943 و 1944. ] علم با عمل مقرون است پس هر كه داند عمل نمايد. و علم عمل را آواز دهد و خواند اگر اطاعت كند خوب و اگر نه از او رحلت كند و آن علم به جهل مبدل گردد. و اما عامل بى علم به كسى مى ماند كه راه نمى داند و منزل مى برد. شعر:

تواضع با رفعت همچو عفو است با قدرت، هر چند قدر شخص رفيع تر است تواضع ازو خوش نماتر و به صواب نزديك تر و همچنين شخص هر چند قادرتر است عفو از او
پسنديده تر و لايق تر است. دنيا همچو سايه ى ابر است زود از سر بگذرد و به خواب پريشان ماند كه شخص در خواب مى بيند ناگاه چشم بگشايد خود را در آن جهان بيند. و مروى است: الناس نيام فاذا ماتوا انتبهوا. [ مطلوب كل طالب "ص 3" و شرح ابن ميثم بحرانى بر صد كلمه "ص 54" و شرح عبدالوهاب "ص 5". ]

[ اين دو بيت شعر از رشيدالدين وطواط است "مطلوب كل طالب ص 4". ]

و قال اميرالمومنين عليه السلام: الدنيا ظل الغمام و حلم المنام [ شرح غرر، ج 2 ص 91 حديث 1960. ] دنيا مزرعه ى آخرت است هر كه در وقت زراعت تخم بيفشاند وقت حاصل برداشتن خايب و حيران نماند و عاقلان اصحاب ايمان تخم عمل بيفشانند و چشم بر رحمت حق دارند و جاهلان تخم نيفشانده تكيه بر اميد و امل كنند. عاقل از امل بر عمل افزايد و جاهل عكس اين نمايد. و در مثل عامه گويند: از تواضع بر مبلغ افزاى.

جهل بد مركبى شموس [ شموس: كصبور، اسب توسن "منتهى الارب". ] است اگر بر او سوار مى شوى به گردن سرنگون مى افتى و اگر با او همراه مى روى از راه بيرون مى افتى. عاقل در هر كار تا پر و بال برنياورد پرواز نكند و جاهل بال برنياورده پرواز كند تا همچو بچه ى گنجشگ طعمه ى گربه شود. در صدر اسلام كه خلافت از آن حضرت ربودند بعضى او را بر طلب تحريص مى نمودند، فرمود: قد افلح من انهض بجناح او استسلم فاراح [ شرح غرر، ج 2 ص 93 حديث 1972 با كمى اختلاف در لفظ. ]