دوره ى حضور - آشنایی با متون حدیث و نهج البلاغه نسخه متنی

دوره ى حضور

مقصود از دوران حضور، دورن حيات امامان معصوم عليهم السلام است. چنانكه گذشت، دوره ى رسول خدا را، بايد دوره ى مشترك حديث شيعه و اهل سنت قلمداد كرد. و پس از آن است كه هر كدام از اين دو جريان فكرى، دوره هاى اختصاصى خود را پيدا مى كند.

پس از رحلت رسول خدا تا آغاز دوران غيبت كه سه قرن به درازا كشيده، دوران تشكيل هسته ى اوليه حديث شيعه مى باشد. شيخ حر عاملى مولف كتاب شريف وسائل الشيعه پس از آنكه، از تعدادى كتاب كه با واسطه از آنها حديث نقل كرده نام مى برد، مى گويد: كتبى كه صدوق و شيخ طوسى و برخى ديگر از محدثان از آن
حديث نقل كرده اند و نام آنها بيان نشده، بيش از شش هزار و ششصد كتاب است:

و اما ما نقلوا منه- و لم يصرحوا باسمه- فكثير جدا مذكور فى كتب الرجال، يزيد على سته آلاف و ستمائه كتاب على ما ضبطناه.[ وسائل الشيعه، ج 30، ص 165. ]
يكى از نويسندگان كه كتب رجال را تفحص كرده، تا 1695 كتاب در اين دوره ثبت كرده و معتقد است ساير عناوين كتب، در منابع رجالى از قلم افتاده است وى آمار اين دوره را چنين گزارش كرده است:

- طبقه اول. اصحاب پيغمبر 5 نفر و جمعا 5 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه دوم. تابعين از اصحاب على عليه السلام 15 نفر، 15 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه سوم. اصحاب امام مجتبى و سيدالشهداء عليهماالسلام 2 نفر، 51 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه چهارم. اصحاب امام سجاد عليه السلام 9 نفر، 11 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه پنجم. اصحاب امام باقر عليه السلام 13 نفر، 32 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه ششم. اصحاب امام صادق عليه السلام 370 نفر، 503 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه هفتم. اصحاب امام موسى كاظم عليه السلام 42 نفر، 246 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه هشتم. اصحاب امام رضا عليه السلام 78 نفر، 207 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه نهم. اصحاب امام جواد عليه السلام 26 نفر، 78 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه دهم. اصحاب امام هادى عليه السلام 27 نفر، 429 كتاب تصنيف كردند.

- طبقه يازدهم. اصحاب امام عسكرى عليه السلام 16 نفر، 118 كتاب تصنيف كردند.

جمع كل 1695 كتاب است.[ سير حديث در اسلام، ص 311-310. ]

در اين دوره اولا كتبى توسط امامان "ع" تدوين شده و در درجه بعد، كتبى توسط شاگردان آنها نگارش شده است.

مرورى كوتاه به زمان هر يك از امامان عليهم السلام سودمند خواهد بود.