تهذيب الاحكام - آشنایی با متون حدیث و نهج البلاغه نسخه متنی

تهذيب الاحكام

اين كتاب تاليف شيخ الطائفه، ابوجعفر محمد بن حسن طوسى "م 460 ق" است. وى نزد شيخ مفيد و سيد مرتضى تلمذ كرد. كتاب تهذيب، شرح مقنعه شيخ مفيد است كه در هر باب، اخبار متناسب آن را آورده. و اين كتاب را كه اولين نگارش وى محسوب مى شود در سنين 25 و 26 سالگى تاليف نموده است.[ الفهرست، ص 285. ]

تهذيب الاحكام در ده مجلد چاپ شده و مشتمل بر 13590 حديث 23 كتاب و 393 باب مى باشد. شيخ الطائفه در اين كتاب و كتاب استبصار تلاش مى كند يك شبهه كلامى را از احاديث و روايات بزدايد.

گويا در آن زمان مساله تعارض و اختلاف [ در مورد منشا تعارض اخبار رجوع شود به: تعارض الادله الشرعيه، ص 41-28، تقريرات درس شهيد صدر. ] اخبار يكى از ايرادهاى عمده اهل سنت بر شيعه به شمار مى رفته و شيخ كوشيده كه اسباب اين تعارض را نشان داده و وجه جمع معقول را نشان دهد.[ تهذيب الاحكام، ج 1، ص 3-2، الاستبصار، ج 1، ص 3. ]
ويژگيهاى كتاب تهذيب الاحكام از اين قرار است:

1- مصنف روايتهاى موافق و مخالف را در هر باب آورده.

2- روايتهاى اول صدر هر باب از صحت و اعتبار برخوردار است.

3- ترتيب كتاب بر اساس مقنعه شيخ مفيد مى باشد.

4- مصنف توضيح و تاويل و جمع هايى براى روايات درج مى كند.

5- در نقل اسناد، گاه مانند كلينى عمل كرده و تمامى سند را ذكر مى كند و گاه مانند شيخ صدوق آن را حذف كرده و اكتفا به مشيخه مى نمايد.

6- در شروع تدوين، آيات قرآن را در هر مساله نقل كرده ولى سپس منصرف مى شود .

اين كتاب مورد توجه انديشمندان بوده و شرح و حاشيه ى فراوان دارد.
شيخ آغابزرگ تهرانى 14 شرح [ الذريعه، ج 13، ص 154. ] و 20 حاشيه [ همان، ج 6، ص 51. ] بر آن نام مى برد.
اما آنچه از اين شروحها و ترجمه ها و ديگر كارهاى پيرامون تهذيب الاحكام موجود است از اين قرار مى باشد:

1- ملاذالاخبار فى فهم تهذيب الاخبار، محمد باقر مجلسى، تحقيق سيد مهدى رجائى "مكتبه آيه الله المرعشى، قم 1407 ق"، 16 ج.

علامه مجلسى در شرح هر حديث نخست قضاوتى نسبت به سند آن دارد و سپس قسمت هاى لازم هر روايت را براى توضيح برمى گزيند و به شرح آن مى پردازد.

2- گزيده ى تهذيب، 5 ج، ترجمه و تحقيق محمد باقر بهبودى "انتشارات كوير، تهران، 1370". [ رجوع شود به مجله آينه پژوهش، ش 12، ص 85. ]

نويسنده روايتهاى صحيح تهذيب و استبصار را گزينش كرده و با ترجمه فارسى به همراه متن حديث نشر داده است.

اعتقاد نويسنده آنست كه شيخ طوسى تهذيب الاحكام نوشته نه تهذيب الاخبار
و عقيده نداشته تمامى روايتهاى آن صحيح است. با اين عقيده و مبنا، كار گزيده نويسى را به دست گرفته.

3- در تحقيقى كه محمد جواد مغنيه از تهذيب الاحكام داشته، يك جلد به عنوان فهارس توسط دكتر يوسف البقاعى فراهم آمده و همراه آن نشر يافته است.