جايگاه سنت در دين شناسى - آشنایی با متون حدیث و نهج البلاغه نسخه متنی

جايگاه سنت در دين شناسى

با توجه به اينكه قرآن سند مورد اتفاق و قبول مسلمين است و آنگونه كه خود را معرفى كرده، نور، تبيان و بيان است، چه نيازى به سنت به معناى وسيع آن مى باشد؟ مگر نمى توان با وجود قرآن از سنت بى نياز بود؟ اين پرسشى است كه در اينجا به اختصار پاسخ داده مى شود:

علامه طباطبائى در اين زمينه فرموده است:
'آنچه گفته شد منافات ندارد، با اينكه پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم و ائمه اهل بيت عليهم السلام عهده دار بيان جزئيات قوانين و تفاصيل احكام شريعت، كه از ظواهر قرآن مجيد به دست نمى آيد، بوده اند.

و همچنين سمت معلمى معارف كتاب را داشته اند. چنانكه از آيات ذيل در مى آيد:

"و انزلنا اليك الذكر لتبين للناس ما نزل اليهم".[ سوره نحل، آيه 44. ]

"و ما اتاكم الرسول فخذوه و ما نهاكم عنه فانتهوا".[ سوره حشر، آيه 7. ]

"و ما ارسلنا من رسول الا ليطاع باذن الله".[ سوره نساء، آيه 64. ]

"هو الذى بعث فى الاميين رسولا منهم يتلو عليهم آياته و يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمه".[ سوره جمعه، آيه 2. ]

به موجب اين آيات، پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم مبين جزئيات و تفاصيل شريعت و معلم الهى قرآن مجيد مى باشد و به موجب حديث ثقلين، پيغمبر اكرم، ائمه اهل بيت عليهم السلام را در سمتهاى نامبرده، جانشينان خود قرار داده است و اين مطلب منافات ندارد، با اينكه ديگران نيز با اعمال سليقه اى كه از معلمين حقيقى ياد گرفته اند، مراد قرآن مجيد را از ظواهر آياتش بفهمند'.[ قرآن در اسلام، ص 25-26. ]

و در جايى ديگر فرموده است:
'نتيجه ى اين دو مقدمه اين است كه: در قرآن مجيد برخى از آيات با برخى ديگر تفسير شود و موقعيت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و اهل بيت او در برابر قرآن موقعيت معلمين معصومى باشد كه در تعليم خود هرگز خطا نكنند و قهرا تفسيرى كه آنان كنند با تفسيرى كه واقعا از انضمام آيات به همديگر به دست مى آيد، مخالف نخواهد بود.'[ قرآن در اسلام، ص 60. ]

آنچه از سخن علامه به دست مى آيد اين است كه سنت نسبت به قرآن كريم دو نقش اساسى دارد.

1- روش استفاده از قرآن را مى آموزد، چرا كه درست ترين روش تفسير، تفسير قرآن با قرآن است و اين را پيامبر و ائمه عليهم السلام تعليم مى دهند.

2- تفاصيل احكام شريعت و جزئيات قوانين از سنت استخراج مى شود.

البته ناگفته نماند كه اين دو نقش نسبت، به ظهور قرآن است اما بطون، تاويل، جرى و تطبيق قرآن نيز از سنت فراگرفته مى شود. و چه بسيار بطونى كه بدون بيان اهل بيت دست نيافتنى است، از اينرو گفته شده:'روايات، مرتبه ى نازله ى قرآن و قرآن مرحله عاليه و روح آنها است، روايات بطون و اسرار آيات قرآنى اند كه از اهل بيت عصمت صادر شده است'.[ انسان كامل از ديدگاه نهج البلاغه، ص 14. ]