زنى كه در حيض عادت دارد، اگر بعد از زايمان تا يك ماه يا بيشتر پى در پى خون ببيند، به اندازه روزهاى عادت او نفاس است و ده روز از خونى كه بعد از نفاس مى بيند اگر چه در روزهاى عادت ماهانه اش باشد استحاضه است. و بعد از گذشتن ده روز، اگر خونى را كه مى بيند در روزهاى عادتش باشد، حيض است چه نشانه هاى حيض را داشته باشد يا نداشته باشد و اگر در روزهاى عادتش نباشد بايد به صفات و علايم مراجعه كند اگر صفات و علايمِ حيض را دارد، حيض است و اگر همه داراى صفت حيض باشند همان احكامى كه در بحث اصلىِ حيض بيان شد در اين مسأله هم كه حيض است جارى است مانند رجوع به عادت اقارب و بستگان و در صورت معذور بودن، رجوع به رواياتى كه عادت نوعىِ زنان را مشخص مى كردند. و امّا اگر پس از گذشتن ده روز از نفاس، خون در زمان عادت نباشد و نشانه ها و علايم حيض را نيز نداشته باشد، بيشتر از فقها فرموده اند: استحاضه است؛ و حضرت آيه الله گلپايگانى(ره) فرموده اند: بايد احتياطاً تا وقتى كه ممكن است آن خون حيض باشد، آنچه را بر حائض حرام است ترك كند و كارهاى مستحاضه را به جا آورد و حضرت آيه الله سيستانى مى فرمايند:... و خونى كه بعد از نفاس تا ده روز مى بيند اگر چه در روزهاى عادت ماهانه اش باشد استحاضه است و بعد از گذشتن ده روز اگر خونى را كه مى بيند در روزهاى عادتش باشد حيض است چه نشانه هاى حيض را داشته، چه نداشته باشد، و اگر در روزهاى عادتش نباشد بايد منتظر روزهاى عادتش شود هرچند كه انتظارش يك ماه يا بيشتر طول بكشد، هرچند كه خون در اين مدت داراى نشانه هاى حيض باشد و اگر صاحب عادت وقتيّه نباشد بايد حيض خود را چنان چه ممكن است با نشانه هاى آن تعيين كند، و اگر ممكن نيست مثل اين كه همه خونى را كه ده روز بعد از نفاس مى بيند يكسان باشد و يك ماه يا چند ماه به همين صفت ادامه پيدا كند بايد در هر ماه حيضِ بعضى از خويشان خود را براى خويش حيض قرار دهد، و اگر ممكن نيست عددى را كه مناسب با خود مى داند اختيار نمايد.(1)مسأله: (يكى از شرايط تحقّقِ حيض اين بود كه بايد بين دو حيض حداقل ده روز فاصله باشد يعنى اقلّ طهر و پاكى ده روز باشد) مشهور علما فرموده اند: اين ده روز فاصله ميانِ حيضِ قبل از نفاس و همچنين حيضِ بعد از نفاس معتبر است؛ بنابراين اگر كمتر از ده روز فاصله باشد خونِ قبل از ولادت و يا بعد از ولادت، حيض نيست اگر چه صفات حيض را داشته باشد ولى تمامى فقهايى كه فتاوايشان در اين كتاب آمده است سخن مشهور را در حيض بعد از نفاس قبول كرده اند و اما نسبت به حيض قبل از نفاس نپذيرفته اند به جز حضرت آيه الله مكارم و حضرت آيه الله فاضل كه در ردّ كلام مشهور توسط غير موافقين اشكال كرده اند. و بعضى هم مانند حضرت آيه الله اراكى(ره) و حضرت آيه الله مكارم فرموده اند: بنابر احتياطِ واجب رعايت احتياط بشود.(2)
ب : در حيض عادت معيّن نداشته است
زنى كه در حيض عادت ندارد، اگر بعد از زايمان تا يك ماه يا بيشتر از يك ماه خون ببيند، به فتواى تمامى فقهايى كه فتاوايشان در اين كتاب آمده است ده روزِ اوّل آن نفاس است به جز به فتواى حضرت آيه الله خوئى(ره) كه بايد مقدارِ عادتِ اقارب و بستگانش را نفاس قرار داده و تا ده روز احتياط كند و ده روز دومِ آن (طبق فتواى همه) استحاضه است و خونى كه بعد از آن مى بيند، اگر نشانه هاى حيض را داشته باشد، حيض است و اگر نشانه هاى حيض را نداشته باشد استحاضه است.(3)