احکام روابط زن و مرد نسخه متنی

چهارم : خمس

سؤال: من دخترى هستم كارمند آموزش و پرورش، خرج مادر و خواهرم به عهده ام مى باشد، تا به حال خمسى پرداخت ننموده، و سالى براى خود تعيين نكرده ام در اين باره از كسانى پرسش نموده ام كه گفته اند چون سال نداشته ام به كليّه وسايل زندگى خمس تعلّق مى گيرد؛ بدين جهت صورت وسايل زندگى ام را كه قبلاً خريدارى كرده ايم به شرح زير به اطّلاع مى رسانم: دو تخته فرش، مقدارى وسايل آشپزخانه، وسايل ديگر زندگى،...، خانه اى هم جهت سكونتِ خودم و برادرم با خانواده اش از طريق گرفتن وام با هم خريدارى نموده ايم كه در حال حاضر هر ماهه من و برادرم مبلغى بابت قسط اين وام ها مى پردازيم ضمناً سال گذشته هم به مقدار بيست هزار تومان ديگر جهت تعمير خانه از بانك وام گرفته ايم؛ خواهشمند است با اين اطّلاعات كه در اختيار شما گذاشتم، براى من روشن بفرماييد چه مبلغى بايد خمس بپردازم، در ضمن در اين زمينه سؤالاتى نيز دارم كه اميدوارم جواب آنها را عنايت بفرماييد:

.1 آيا مى توانم ماهيانه به طور قسط خمس را بپردازم، چون مى دانم برايم امكان اين كه يك جا بپردازم نيست؟

.2 آيا سالى را كه تعيين مى كنم، مى شود هر وقت باشد، يا اين كه بايد ماه مشخصّى از سال باشد؟

.3 اگر كسى را بشناسيم كه سيّد باشد و احتياج داشته باشد، مى توانيم خودمان خمس را به او بدهيم يا اين كه بايد به حاكمِ شرع داد كه پرداخت كند؟

.4 اگر حاكم شرع، خودش مقلّد امام نباشد، مى توان خمس را به او داد؟

.5 كفّاره روزه را به كسى كه مقلّد امام نيست داده ام كه از طرف من وكالت داشته باشد به مستحق بپردازد، آيا قبول است؟

.6 وسايلى كه نامشان برده شده،قبلاً خريدارى شده، آيا خمس را بايد به قيمت قبلى بدهم يا قيمتِ فعلى؟

.7 آيا به وسايلى كه جهت جهيزيه خريدارى شده چون نمى توانستم يك جا خريدارى كنم، كم كم خريدارى كرده و نگه داشته ام براى خواهرم، خمس تعلق مى گيرد؟

جواب: اگر اجناس مذكوره را از حقوق در وسط سال تهيه كرده ايد و به قدر شأن و نياز باشد، خمس واجب نيست و همچنين آنچه به واسطه وام تهيه شده و از مايحتاج زندگى باشد، از قبيل خانه و تعمير آن، خمس ندارد.

پاسخ 1: به يكى از نمايندگان اين جانب مراجعه(كنيد) و با دست گردان كردنِ خمس با او، تدريجاً بپردازيد.

پاسخ 2: سال از وقتى شروع مى شود كه اوّل حقوق، به شما رسيده و پايان سال، گذشت يك سال كامل از آن وقت مى باشد.

پاسخ 3: سهم سادات (نصف خمس) خود را مجازيد به سيد فقير بدهيد.(9)

پاسخ 4: خمس بايد به مرجع تقليد و يا نمايندگان او برسد، كه از طرفِ او اجازه در وجوهِ شرعيه دارند.

پاسخ 5: اگر اطمينان داريد كه به طورى كه در شرع مقرّر است به مصرف رسانده، كافى است.

پاسخ 6: هر چه متعلّق خمس است بايد به قيمت فعلى حساب شود.

پاسخ 7: خمس واجب نيست، مگر بدانيد كه از پولى كه سال بر آن گذشته تهيه شده.(10)

سؤال: خانمى با دو فرزند خود زندگى مى كند و خرج معاش خود را از راه سرمايه اى كه دارد به دست مى آورد، اگر اين سرمايه را به كسى كه خمس مالش را نمى دهد، داده باشد تابراى او كار كند، وضع پولى كه از اين راه به دست مى آيد چيست؟

جواب: اگر با پول غير مخمّس مخلوط نشده باشد مانع ندارد و الاّ بايد از حاكمِ شرع اجازه بگيرد.(11)

سؤال: تا كنون مدتى تمام حقوق خود را پس انداز مى كرده ام تا در موقع لزوم (ازدواج) از آن استفاده كنم و مقدارى از آن را نيز به برادرم قرض داده ام تا در موقع مناسب آن را پس بگيرم، وظيفه ام نسبت به خمس حقوقم چيست؟

جواب: هر مقدار از حقوق كه پس انداز كرده ايد و سال بر آن گذشته خمس دارد، هر چند بعد از سال آن را قرض داده باشيد بلى اگربين سال قرض داده باشيد، هر وقت وصول شد بايد خمس بدهيد.(12)

سؤال: آيا به جهيزيه زنى كه به خانه شوهر آمده، و پدرش خمس مالش را نپرداخته خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

جواب: اگر يقين نداشته باشد كه در جهيزيه خمس است، لازم نيست خمس بدهد و اگر يقين دارد بايد به حاكم شرع مراجعه كند و در صورت پرداخت خمس يا اجازه، مى تواند در جهيزيه تصرف نمايد.(13)

1 - استفتاآت امام، ج 1، ص 438، سؤال 14.

2 - مناسك حج محشّى، چاپ حج و زيارت سال 1377، ص 40، مسأله 47.

3 - همان، مسأله 53.

4 - همان، ص 52، مسأله 73.

5 - همان، مسأله 87.

6 - جامع المسائل آيه الله فاضل، ص 396، سؤال 1048؛ استفتائات جديد حضرت آيه الله مكارم، ج 1، ص 237، سؤال 845.

7 - جامع المسائل آيه الله فاضل، ص 399، سؤال 1053؛ منهاج الصالحين حضرت آيه الله خوئى 1؛ حضرت آيه الله سيستانى، كتاب النفقه.

8 - استفتاآت امام، ج 2، ص 490، سؤال 18.

9 - اين اجازه خصوصى است و ديگران بايد هر كدام براى مصرف سهم سادات كسب اجازه كنند و در غير اين صورت نمى توانند شخصاً آن را به كسى بپردازند.

10 - استفتاآت امام، ج 1، ص 390، سؤال 138.

11 - همان، ص 418، سؤال 221.

12 - همان، ص 351، سؤال 20.

13 - همان، ص 353، سؤال 26.