مدینه فاضله در متون اسلامی نسخه متنی

عقلى كه راه به جايى نبرد و چراغى فرا سوى صاحب آن نيفروزد، عقل نيست و حُجيّت ندارد. عقلى كه به لزوم و وجود حيات پس از مرگ پى نبرد و با عجز از درك استدلالى روشن و ساده، حيات باقى را بر جهان فانى ترجيح ندهد و به تدارك آخرت نپردازد، رشد كافى نكرده است و صلاحيت راهنمايى ديگران را ندارد. برهان قاطع و روشن مذكور از زبان امام صادق (ع) به صورت زير بيان شده است:

اى هشام! عاقل به دنيا و اهل آن نظر كرد و دانست كه دنيا جز با مشقت به دست نمى آيد؛ آخرت را هم همين گونه ديد، پس با قبول مشقت، به دنبال آن يكى رفت كه بادوام تر و پايدارتر است.آيات و روايات، ضمن اين كه عمل به احكام الهى را واجب دانسته است، كمابيش فلسفه حكم را نيز براى پرورش عقلانى انسان تبيين نموده است. از جمله متونى كه حاوى علل شرايع و فلسفه احكام مى باشد، خطبه حضرت زهرا(س) است كه در قسمتى از آن، علت تقنين برخى از احكام الهى را بازگو نموده است:

خداوند، ايمان را وسيله پاك شدن شما از شرك قرار داد، نماز را براى منزه شدن شما از تكبر، زكات را براى تزكيه نفس و افزايش رزق، روزه را براى ثبات در اخلاص، حج را براى تحكيم مبانى دين، عدل را براى تأليف قلوب، اطاعت خاندان ما را براى انتظام امور جامعه، امامت ما اهل بيت را براى دورى از تفرقه، جهاد را براى سربلندى امت اسلام، صبر را براى استحقاق اجر، امر به معروف را براى مصالح عموم مردم، نيكى به والدين را براى مصونيت از غضب خدا، صله رحم را براى ايجاد وحدت، قصاص را براى حفظ جان مردم، وفاى به نذر را براى رسيدن به آمرزش، توزين اجناس را براى حفظ اموال از زيان و نقص، نهى از شرب خمر را براى دورى از پليدى، پرهيز از تهمت را براى مصونيت از لعنت، ترك دزدى را براى برقرارى امنيت اجتماعى و تحريم شرك را به خاطر اخلاص مردم در عقيده به ربوبيت او مقرر فرموده است.براى اطلاع از نُصوص متعددى كه در اين خصوص به دست ما رسيده است، بايد به كتاب هايى كه تحت عنوان علل الشرايع نگاشته شده، مراجعه نمود.