ولى فقيه كه داراى صفات علم و عدالت و تدبير و شجاعت و غيره است، در زمينه حكومت، اختياراتى مشابه پيامبر و امامان عليهم السلام دارد، شامل: تلاش براى تشكيل حكومت اسلامى، بسيج نيرو براى دفاع، تعيين مقامات كشورى و لشكرى، ساماندهى نظام اقتصادى و اخذ ماليات، گسترش فرهنگ اسلامى و اجراى حدود و قوانين كيفرى.علماى بزرگى چون شيخ مفيد، شيخ طوسى، شهيد اول و شهيد ثانى و همچنين از متأخران، شخصيت هايى چون صاحب جواهر، كاشف الغطا، نراقى، ميرزاى شيرازى و سيدمحمد آل بحرالعلوم به اين امر معتقد بوده اند.اين موضوع كه ولايت ولى امر مسلمين محدود و منحصر به امور حسبيه و اموال مجهول المالك و فتوا دادن نمى شود، از روايات متعددى بر مى آيد كه طى آن مردم را در مسائل و مشكلات گوناگون زندگى اجتماعى، اعم از حوادث واقعه، نظم بخشى به جامعه و رفع اختلافات و دعاوى، به علماى واجد شرايط ارجاع داده است؛ رواياتى از اين قبيل:1 . امام زمان (عج) در پاسخ به اسحاق بن يعقوب فرمود:در رويدادهاى آينده، به راويان حديث ما - علما - مراجعه نماييد، آنها حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر ايشان.2 . امام حسين (ع) در منى ، ضمن خطبه اى فرمود:جريان همه كارها بايد به دست علماى الهى باشد، كسانى كه پاسدارانى امين بر حفظ حلال و حرام دين خدا هستند.3 . امام صادق (ع) به عمربن حنظله كه در مورد مراجعه طرفين دعوا به قاضى منسوب از طرف طاغوتْ سؤال كرده بود، چنين دستور مى دهد:
لطفا منتظر باشید ...
