اخلاق کارگزاران نسخه متنی

شناخت انسان انسان، دو جنبه ظاهرى و باطنى دارد.

ميان صورت و سيرت آدمى، تفاوت بسيارى وجود دارد.

ممكن است گاهى انسان به لحاظ ظاهر، صورتى نيكو داشته باشد، و سيرتى زشت و پليد در وراى آن وجود داشته باشد.

در اين كه ساختار انسان، وجه احسن دارد و خداوند او را در بهترين صورت ممكن خلق كرده است، هيچ ترديدى نيست: لقد خلقنا الانسان فى احسن تقويم(157)؛ [ كه ] به راستى انسان را در نيكوترين اعتدال آفريديم.

در قرآن كريم، مواردى به چشم مى خورد كه ناظر به ظاهر مناسب و جميل آدمى است: فاحسن صوركم چون او، تنها موجودى است كه با دست غذا مى خورد، قامت راست دارد و مى تواند كلماتى را بر زبان آورد.

اما ديگر موجودات، اين ويژگى ها را نداشته و هر كدام به نوعى از نظر ظاهر و صورت، پست تر از انسان اند.

پاره اى از حيوان ها، براثر تمرين زياد و عادت مى توانند برخى كلمه ها را بر زبان بياورند.

استفاده بعضى ميمون ها از وسايل و امكانات علمى مانند رايانه و ماشين تحرير، بسيار اندك و محدود است.

انسان از قدرت گفتن و شنيدن و نوشتن برخوردار است.

اگر او نمى توانست سخن بگويد يا بنويسد، بسيارى از اسرار و معارف از بين مى رفت.

تكلم و بيان، نعمت بسيار گران قدرى است كه فقط آدمى آن را دارد: الرحمن علم القرآن * خلق الانسان، علمه البيان(158)؛ [ خداى ] رحمان، قرآن را ياد داد، انسان را آفريد و به او بيان آموخت.

خداوند، در اين جا كه انسان و سخن گفتنِ وى، مطرح شده، رحمت خود را يادآور مى شود كه او از بهترين شكل و عرصه آن بهره برده است.

از طرفى، انسان مى تواند نيات و افكارش را اظهار كند و از سوى ديگر، با شنيدن، از معارف جهان غيب استفاده كند.

هيچ جنبنده اى در عالم خلقت، اين فرصت ها و قدرت ها را ندارد: ن والقلم ما يسطرون(159)؛ نون، سوگند به قلم و آنچه مى نويسند.

انسان است كه مى تواند قلم به دست گيرد، و آنچه در ذهن و دل او مى گذرد، آشكار سازد.

در روايت آمده كه آثار علمى و فكرى عالمان را با خون و ايثار شهيدان مى سنجند و آن گاه جايگاه بلندترى براى آن نمودار مى شود: اذا كان يوم القيامه يوزن مداد العلماء مع دماء الشهداء ؛(160) آن گاه كه رستاخيز فرا رسد، مداد عالمان را با خون شهيدان در ترازو مى نهند.

در اين جا، از يك سو، ارزش بيان و انديشه و دانش در اسلام مشخص مى شود و مى نگريم كه انسان در منظر دينى، موجودى برتر از ديگر موجودات هستى مى باشد؛ بنابراين، بايد كوششى در خور مقام والاى خود داشته باشد.

مجاهدانِ شهيد، به خاطر اخلاص و فداكارى شان، نزد خدا بسيار ارج مند هستند و از در خاصى وارد بهشت مى شوند.