فدراسيون خوجه ى اثنى عشرى آفريقا تشكّل شيعيان هندى الاصل شرِ آفريقا مى باشد و مركز آن در دارالسلام قرار دارد. خوجه ها در آمريكا، اروپا و آسيا نيز داراى چنين تشكيلاتى هستند. مركز فدراسيون شيعيان خوجه در لندن است. بيش از 20000 نفر خوجه در تانزانيا زندگى مى كنند و در همه ى استانها شعبه دارند. انتخابات هر سه سال يكبار انجام مى شود و از هر هزار نفر يك نفر كانديدا مى شود. اقدامات فدراسيون خوجه ها حول سه محور اساسى آموزشى، تبليغ و كارهاى عام المنفعه است و در اين مسير حق عضويت، خمس، زكات، صدقه و پول از خوجه هابراى كمك به خوجه هاى نيازمند جمع مى كنند. اين جمعيّت در تانزانيا داراى مساجد، درمانگاه، مدارس عادى و حوزه هاى علميّه است. خوجه ها بيش از هر چيز به تشكل و انسجام خود توجه دارند و در هر منطقه اى كه حدّاقل 250 خوجه باشد تشكيل يك جمعيّت مى دهند. تشكيلات آنها انحصارى و بسته است و عليرغم خلوص نيّت به اهل بيت ((عليه السلام)) و پاى بندى شديد به شعائر و مراسم مذهبى، از جهت فرهنگى و تبليغ تشيّع در بين مردم آفريقا هيچ اقدامى نمى كنند و اصولاً تمايل به شركت سياهان در مساجد و حسينيّه هايشان ندارند.خوجه ها تا زمان حيات آيت اللّه العظمى خوئى از ايشان تقليد مى نمودند و بعد از ايشان از آيت اللّه العظمى گلپايگانى تقليد مى كردند. مدرسه ى علميّه ى شيعه بلال مسلم ميشن واقع در دارالسّلام زير نظر جمعيّت خوجه ها اداره مى شود. دانش آموزان اين مدرسه را سياهان آفريقايى تشكيل مى دهند و هندى ها فرزندان خود را به آن نمى فرستند. اين مدرسه هر ساله تعداد محدودى از دانش آموزان خود را به حوزه ى علميّه ى قم معرفى مى كند. مدرسه ى المنتظر بزرگترين مركز آموزشى جماعت خوجه هاى اثنى عشرى است كه داراى سه مقطع دبستان، راهنمايى و متوسطه است. دانش آموزان سياهپوست فقط در مقطع پيش دبستانى اين مدرسه ديده مى شوند كه معمولاًفرزندان مسئولين رده بالاى دولتى هستند.خوجه هاى اثنى عشرى به رسوبات فرهنگ طبقاتى هنرى مى انديشد و عليرغم ايمان و اعتقاد دينى، نوعى امتياز بين خود آفريقائيان قائلند و اين امر موجب مى شود تا قدرت جذب سياهانى كه معمولاًبراى آنها كار مى كنند و يابهر دليلى حتّى تبليغى با آنان در رابطه اند كاهش يابد.خوجه ها بعلّت خصلتهاى زراندوزى در تجارت و معامله باسياهان بى رحمانه عمل مى كنند و موجب انزجار سياهان مى شوند.ايشان عموماً تاجرپيشه و ثروتمند هستند و بطرِ مختلف مانع ورود سياهان به عرصه كار و كسب مى گردند.با آنكه از ورود سياهان شيعه به مساجد و مجامع خود مخالفت نمى كنند برخوردشان بگونه اى است كه كمتر سياهى رغبت مى كند به جمع آنها حتّى براى نماز بپيوندد.خوجه ها در آفريقا و خصوصاًدر تانزانيا آينده خود را خيلى روشن نمى بينند و با هر تحول سياسى دچار نگرانى شده به تبديل اموال خود به ارز معتبر مى پردازند. البتّه رفتار عيدى امين رئيس جمهور وقت اوگانداوهمچنين عبيد كرومه رئيس دولت وقت زنگبار در مصادره اموال و اخراج آنها از تجربيّات تلخ در رفتار دولتهاى آفريقايى با خوجه ها مى باشد كه موجب شده تا سرمايه هاى خود را به خارج از كشور انتقال دهند و در زمينه هاى اساسى اقتصادى اين قاره سرمايه گذارى نكنند.
4-5 سازمان بلال مسلم ميشن:
اين سازمان سى سال قبل مشغول بكار شد وهدف عده آن تبليغ اسلام بخصوص مذهب اهل بيت در ميان آفريقائيان است.تشكيلات تابعه آن عبارت از:مدرسه اهل بيت (يا مسجد و خوابگاه و نيز حدود100 طلبه شيعه،شافعى و حنفى از تانزانيا و كشورهاى مجاور)، حوزه ليميا، مركز سيّد خويى، مكتبة الثقّلين، حسينيّه، حيدريه، چاپخانه، انتشارات( با كتب و جزوات چاپ شده و مجلات لايت به زبان انگليسى و صوت البلال بزبان سواحيلى). نشريه اموال بيشتر مربوط به خوجه ها و دومّى جهت تيليغ در ميان آفريقائيان منتشر مى شود. اين سازمان برنامه آموزش مكاتبه اى را نيز در سطح تانزانيا به اجرا درآورده كه تا بحال بيشتر از 200 هزار نفر را آموزش داده است.
5-5 شوراى مساجد(بامتيا):
كه با تشويق عربستان از طريق عوامل موجى براى رسيدگى به امور مساجد زنگبار و تقسيم كمك هاى دول اسلامى تشكيل شده و نهادى مخالف با باكواتا محسوب مى شود.
6-5 كارگاه نويسندگان مسلمان(وارشا):
كه مجمعى متشكّل از برخى جوانان مسلمان است كه نسبت به باكواتا موضع انتقادى دارند و مجموعه اى آموزشى بنام « مدرسه قباد مركز اسلامى» تأسيس كرده اند. اين مجمع داراى دوره دبيرستان بوده و ضمن تعليم مواد درسى شاگردان را با مفاهيم اسلامى آشنا مى كند. در مدرسه قباد حجاب دختران اجبارى و قسمتهاى دختران و پسران از يكديگر جداست.
6-فرِ و طريقه هاى اسلامى:
1-6 جامعه اسماعيليّه تانزانيا كه به دو دسته كاملاً متمايز تقسيم مى شوند:
دسته اول: آقاخانى ها كه كاملاً به شيوه غربيها زندگى مى كنند و قشر ثروتمند جامعه هستند و داراى تأسيسات رفاهى، مدارس، بيمارستان، جماعت خانه و باشگاه مى باشند.آقاخانيها افراد غير آقاخانى را به جمعيّت خانه خود راه نمى دهند. به لحاظ اعتقادى اينان شرايط مسلمانان را ندارند زيرا پايبند به احكام اسلامى نيستند. بيمارستان آقاخانى ها در دارالسّلام مجهّزترين بيمارستان شهر است. تعداد آنها بيش از 8000 نفر است.رهبر آقاخانى ها در حال حاظر پرنس كريم آقا خان است كه در لندن زندگى مى كند. آقاخانى ها فعاليت تبليغى و فرهنگى بيرون از جمعيت خودشان ندارند ولى مراكز فرهنگى و كتابخانه و مدرسه براى استفاده عموم تأسيس نموده اند. دسته دوم: اسماعيليان بوهره اى هستند. رهبر آنها شيخ برهان الدّين با رعايت اعتقادات خاص دينى رياست دارد.داراى مسجد منزّه و افراد پاى بند به اعتقادات و مراسم مى باشند. نمازشان را بسيار سريع و به جماعت مى خوانند. بوهره ها نيز دايره بسته اى را تشكيل مى دهند كه ورود آفريقائيان را به جمع آنها غير ممكن كرده است. گرچه به امور سياسى به ويژه از نظرگاه اعتقادى كارى ندارند امّا به انقلاب اسلامى به ديده احترام نگاه مى كنند. افراد اين جمعيت از نظر مالى وضع خوبى دارند ولى از نظر ثروت به آقاخانى ها نمى رسند. تعداد جمعيّت ايشان در تانزانيا بيش از 5000 نفر است.
2-6 طريقه ها:
طريقه هاى شاذليّه، قادريّه و احمديّه در تانزانيا پيرو دارند كه از ميان شاذليّه و رهبرشان شيخ نورالدّين حسين مردمى محّب اهل بيت و علاقمند به امام و انقلاب اسلامى هستند.
3-6 ساير سازمانهاى اسلامى:
-« سازمان خدمات جهانى اسلام» توسط عده اى از جوانان خوجه اثنى عشرى تشكيل شده است. هدف عمده آن كمك به ايتام و مستمندان و روستائيان، ساخت مدرسه، اهداء حجاب و امور فرهنگى است. - جمعيّت مقارنة الاديان كه روزهاى يكشنبه جلسات مناظرات با مسيحيان تشكيل مى دهد.- جمعيّت معلّمان مسلمان شهر تانگا كه از جمعيت هاى فعال است و در مدرسه علميّه شمسيّه شهر تانگا فعاليت مى كند و به انقلاب اسلامى ايران علاقمند مى باشند. - انجمن اسلامى دانشگاه دارالسّلام كه فعاليت فوِ العاده چشمگيرى ندارد.
7- روحيّات مردم تانزانيا:
- مردم آفريقا و از جمله تانزانيا مردمى فرهنگى هستند. روحيه شان اسير اوهام، تخيّلات و باورهاى غالباً غير عاقلانه ناشى از محيط خاص زندگى ايشان است. آفريقائيها براى پديده هاى پيرامون خود روح و قدرت تأثير در سرنوشت انسانها قائل هستند و وقتى به سراغ اديان ديگر مى روند نيز با ضعفى كه در ظرفيت و توانايى خود در مواجهه با مجموعه معارف جديد و ناشناخته مى بينند، عناصر سنتى اعتقاد خود را رها نمى كنند.- در آفريقا افراد مسن از احترام زيادى برخوردارند. ريشه اين امر بيشتر از آنجا نشأت ميگيرد كه مرگ، بيمارى، صاعقه و ساير بلاياى طبيعى نتيجه خشم خدايان تلقى مى شده است و كسى كه عمر طولانى دارد طبعاً مغضوب خدايان نبوده است.- در ميان مردم عامى كسى كه بتواند كارى را كه از نظر ايشان مشكل است از قبيل مداواى بيماران سخت و غيره انجام دهد، داراى قدرتى مافوِ است و لذا مقابله با او را غير عاقلانه مى دانند.- آفريقائيها چون به سلطه روح اشياء اعتقاد دارند در هنر معمولاً گرايشى به هنر كلاسيك ندارند. آنچه را كه مى بينند نقاشى نمى كنند بلكه آنچه در ذهنشان از آن مى سازند را ترسيم مى كنند و لذا در پيكره سازى و نقاشى رعايت پرسپكتيو را نمى كنند و اندازه ها را دستخوش بى قاعدگى مى نمايند.- ديگر از ويژگى هاى فرهنگى بوميان آفريقا، جامعه گرايى و آمادگى براى قربانى كردن و قربانى شدن براى حفظ قبيله است.مردم تانزانيا اعم از باسواد و بى سواد عليرغم تلاش براى انطباِ با دنياى جديد هنوز سنتى باقيمانده اند. درك و برداشت و اطلاعاتشان در مورد دنياى خارج سطحى بوده و از عمق لازم برخوردار نيست. در حرفه و فن و صنعت و تكنولوژى كمتر داراى مهارت هستند. به موسيقيهاى مبذل غربى علاقه نشان مى دهند. از لحاظ معيشتى اعتقادى به ديروز و فردا ندارند و براى آنها همه چيز در امروز و تمتّعات فعلى خلاصه مى شود. قضا و قدر و نصيب و قسمت و سرنوشت بيش از تعقل و تدبّر در امور زندگيشان حاكم است. داراى روحيه اى مسالمت جو هستند و اعتراض و مخالفت در آنها كمتر ديده مى شود. علاقه به زندگى و لذّات آن در ايشان بسيار مشهود است و زندگى در هر شرايطى مطلوب آنهاست و تفاوت سطح زندگى مردم توليد مشكل و تضاد قابل توجهى نمى كند. مردم كمتر در پى درك رابطه علت و معلولى قضايا هستند زيرا مشكلات در اعتقادات و خرافات حل شده است. در چنين وضعى روحيّه محافظه كارى بالاست. در مقابل عقايد مخالف داراى روحيه تسامح هستند و در دفاع از عقيده خود حسّاسيّت زيادى ندارند. وضعيت زنان بدليل فقر، و الزام به فعاليت و كار در همه شئون زندگى و عدم برخوردارى از مواهب فرهنگى و اجتماعى در وضعيت مطلوبى قرار ندارند.در دهه هاى اخير فرهنگ مصرفى غرب، فرهنگ سنّتى مردم اين منطقه را مورد هجوم قرار داده و به خصوص در شهرها آثار منفى تحوّلات فرهنگى بيشتر محسوس است. خونسردى، آرامش، زندگى توأم با خوش گذرانى و رقص و خنده از خصوصيات مردم تانزانياست. اصولاً اهل درگيرى و خونريزى نيستند. به همين علّت در تاريخ اين كشور كمتر اثرى از انقلاب و تغيير رژيم هاى سياسى مشاهده مى شود. مردم تانزانيا بسيار خوش گذران بوده و رقص در اعماِ وجود همه آنها وجود دارد. اهل شوخى هستند اغلب در هر كجا باشند با يك آهنگ موزيك شروع به رقص مى كنند. خنده يكى از عادات اجتماعى مردم است. فقر، خنده و رقص مثلثى است كه بر گردن هر تانزانيايى آويزان است. رهبر مبارزات استقلال مردم تانزانيا ژوليوس نايرره بوده است كه مسيحى كاتوليك بوده است. رهبر فعلى (رئيس جمهور) تانزانيا آقاى مووينى است. خدمت نظام وظيفه در ارتش تانزانيا 2 سال است و به صورت داوطلبانه بوده و جنبه اجبارى ندارد.
8- روابط تانزانيا با ايران:
در اواخر قرن دهم ميلادى يك شاه زاده ايرانى بافرزندانش از طريق جنوب عربستان به تانزانيا رفت و در آنجا اقامت نمود. اين خانواده حدود پانصد سال در آن نواحى اقامت و حكومت كردند. هم اكنون باقيمانده افراد شيرازى در جزيره زنگبار زندگى مى كنند. عليرغم وجود علايق فرهنگى، مذهبى و سياسى از صدها سال پيش بين ايران و تانزانيا، رژيم گذشته اقدام جدى جهت برقرارى روابط با تانزانيا به عمل نياورد. در سال 1343 يك هيأت ايرانى از تانزانيا بازديد كرد و در سال 1346 يك هيأت بازرگانى از ايران به آنجا رفت. در سال 1350 ده دانشجوى تانزانيائى در دانشگاه شيراز به تحصيل مشغول بوده اند. در سال 1349 بين دو كشور مشكلى پيش آمد كه به علّت تفويضات وارده از سوى حكومت زنگبار نسبت به افراد ايرانى الاصل مقيم آنجا و ازدواج تحميلى بعضى از مقامات حاكم جزيره با چهار دختر ايرانى الاصل و تهديد خانوادهايشان به اخراج از زنگبار بود. دولت وقت ايران به اين همر اعتراض كرد امّا دولت تانزانيا و حكومت زنگبار پاسخ دادند كه افراد مزبور تابعيت آن كشور را دارند و مسئله داخلى است و لذا اعتراض رژيم ايران را بى مورد دانستند. پس از پيروزى انقلاب اسلامى ژوليوس نايرره از اولين روساى كشورهاى جهان بود كه استقرار دولت جديد را تبريك گفت. حمايت ايران از كشورهاى در حال مبارزه با رژيم افريقاى جنوبى باعث شد كه با تانزانيا روابط ويژه برقرار كند. روابط رسمى دو كشور در تاريخ 21/7/61 شروع شد و سفارت جمهورى اسلامى ايران در سال 1363 رسماً شروع بكار نمود. در اواخر سال 1364 هيأت عالى رتبه اى به رياست حضرت آية الله خامنه اى رئيس جمهورى وقت از تانزانيا ديدار به عمل آمده. در پاسخ اين ديدار رئيس جمهور تانزانيا آقاى على حسن موينى در خرداد 1368 از ايران بازديد كرد. دو كشور در نمايشگاه بين المللى يكديگر شركت كردند. ولى مبادله تجارى بين دو كشور زياد نيست. جهاد سازندگى فعاليت زيادى در تانزانيا داشته است كه در نوع خود اولين همكارى ايران پس از انقلاب اسلامى با يك كشور خارجى مى باشد. جهادگران ايرانى در ايكويريرى يكى از محرومترين نقاط تانزانيا فعاليتهاى كشاورزى و عمرانى زيادى كرده اند. حضور جهاد سازندگى در تانزانيا بدنبال سفر سال 1364 حضرت آيت الله خامنه اى از تانزانيا صورت گرفته است. پروژه همكارى جهاد سازندگى در تانزانيا جنبه مساعدت به آن كشور داشته و بر خلاف كشورهاى ديگر با نيت كسب سود ايجاد نگرديده است. دفتر جهاد سازندگى در زنگبار در سال 1371 افتتاح گرديد. على حسن موينى رئيس جمهور تانزانيا در خلال بازديد از فعاليتهاى جهاد گفت: « اگر ساير كشورها به ما ماهى ميدند ايرانى ها به ما ماهيگيرى ياد مى دهند»در زنگبار خرابه هاى يك حمام قديمى ايرانى با تابلويى كه نام ايران بر آن حك شده نشانه حضور تاريخى ايرانيهاست. نشانه هاى معمارى ايرانى به خوبى ديده مى شود.در تانزانيا و زنگبار شوشترى ها و بلوچ هاى ايرانى نيز زندگى مى كنند و بعضى از آنها كه با ايران ارتباط دارند، هنوز فارسى را هم فراموش نكرده اند. گفته مى شود كه تعداد بلوچ هاى مقيم تانزانيا بيش از30 هزار نفر است.
منابع
- تانزانيا، كتاب سبز وزارت امور خارجه- دفتر مطالعات سياسى و بين المللى -تهران -1375- سازمان وحدت آفريقا، كتاب سبز وزارت امور خارجه - تهران1375- مجموعه مقالات سمينار آفريقا وزارت خارجه -تهران - 1372- واژه نامه اجتماعى - سياسى اسلامى - حسين رهجو.
لطفا منتظر باشید ...
