پيشگفتار - در راه خانه خدا نسخه متنی

پيشگفتار

بسم الله وله الحمد

در سالهاى 56-57 با دانشجويى آمريكايى، كه مسلمانى را پذيرفته و نام كروگ را به نور محمّد تبديل كرده بود، رابطه دوستى داشتيم. او رساله پايان تحصيلى خود را آماده مى كرد. روزى، چند برگ از كتابى برايم آورد و گفت: مى خواهند اين كتاب را به فارسى ترجمه كنند كه من شما را معرفى كرده ام. معذرت خواستم و گفتم: مى دانى كه فرصت ترجمه سفرنامه ها را ندارم.

چندى بعد استاد بزرگوار جناب آقاى دكتر سيد حسين نصر با مسؤول مؤسسه دانش نو كه آن سالها در ايران به چاپ مى پرداخت و اكنون نمى دانم كجاست و چه مى كند، كتابى را برايم آوردند كه با ديدن چند تصوير زيبا از گزاردن مراسم حج، مجذوب آن شدم. آقاى دكتر گفتند مى خواهند اين كتاب را به فارسى ترجمه كنند و شما را براى ترجمه در نظر گرفته ايم. متن كتاب همان بود كه آقاى نورمحمّد به من داد، خواستم معذرت بخواهم، بزرگوارى آقاى دكتر نصر مانعم شد، راستش را بخواهيد ديدن تصويرها هم در پذيرفتن بى اثر نبود.

ناشر گفت اين كتاب تا كنون به زبانهاى ديگر نيز ترجمه شده است. سرانجام پذيرفتم. مى بايست ترجمه فارسى به اندازه قطع كتاب در تهران آماده شود سپس آن را به سويس بفرستند و در آنجا متن ترجمه و تصويرها با هم چاپ شود. در ضمن، مترجم مى تواند به سليقه و ميل خود مقدمه اى بر ترجمه متن بيفزايد. هر چه بود، ترجمه متن و تحرير مقدمه آماده شد و آن را براى مؤسسه اى كه چاپ و نشر كتاب را به عهده داشت فرستادند و پس از چندى كتاب با عنوان «در راه خانه خدا» به ايران بازگشت. باور كنيد هر كس كتاب را مى ديد شيفته آن مى شد يك نسخه به دوست فقيد، مرحوم يغمايى و نسخه اى ديگر به دوست دانشمند، آقاى ايرج افشار دادم.

مرحوم يغمايى در مجله يغما و جناب افشار در مجله آينده شرحى درباره آن نوشتند كه در همين جزوه چاپ شده است. ناگفته نماند كه در اصل كتاب دو صفحه تصوير پادشاه وقت حجاز بود، به ناشر گفتم اين دو صفحه بايد برداشته شود، پذيرفت و گفت تصويرى از اعلى حضرت همايونى در لباس احرام داريم آن را جاى اين تصوير مى گذاريم! ديدم كار مشكل تر شد. گفتم اين كتاب آگهى تبليغاتى نيست; كتابى دينى است بهتر است به جاى آن عكس، تصويرى از مراسم زائرانى را بگذاريم كه كسى آنان را نمى شناسد، پذيرفت.

ديگر اينكه گفتم آيين مراسم حج در اين كتاب بر اساس فقه مالكى است و من به جاى آن فتواى عالم شيعى را مى نويسم. گفتند چنين اجازه اى را از ناشر اصلى گرفته ايم و من آن را بر اساس فتواى حضرت آية الله حاج سيد ابوالقاسم خوئى(رحمه الله) نوشتم.

ديگر اينكه به جاى كشورها، نام اسرائيل را نوشته بودند و آن را به فلسطين برگرداندم. رسيدن كتاب به ايران و انتشار آن با آغاز انقلاب اسلامى مصادف گرديد و نه تنها مجالى براى ناشران تهران نماند كه اين كتاب را عرضه كنند بلكه تصويرهاى آن هم وسيله اى شدكه بعضى بدون اجازت از ناشر، از آنها براى كار خود استفاده كنند. اكنون معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظّم رهبرى مى خواهد اين كتاب را بدون تصوير به چاپ برساند. كارى بسيار نيك است وسفرنامه اى برمجموع سفرنامه ها افزوده خواهد شد. اميدوارم خواننده اين جزوه مرا از دعاى خير فراموش نكند.
درباره خانه خدا كتابها و مخصوصاً جزوه هاى زيادى در زبان فارسى نشر شده است، اما هيچيك بدين زيبايى و آراستگى نيست. اين كتاب مى تواند، هم از راه متن و هم از راه عكس خواننده اى راكه به ديدن خانه خالق نائل نشده است، با كعبه مخلوق آشنا كند.

ناصر خسرو در سفرنامه و خاقانى درتحفة العراقين و بسيارى ديگر از ادبا و شعراى عالَم اسلام; مانند مؤلف فتوح الحرمين، سعى كرده اند كه خود و به قسمى كه روحانيت مكه را درك كرده اند، به توصيف و تعريف آن مقام عالى بپردازند.

كتاب حاضر با مقدمه اى از دكتر سيد جعفر شهيدى شروع مى شود كه «وَللهِ عَلَى النّاسِ حِجُّ البَيْتِ» عنوان دارد. در اين مبحث; خواننده با علت وجوب حج بر مسلمان مستطيع و اينكه استطاعت چيست آشنا مى شود. شهيدى در اين مقدمه موجز، كه از زبانى فصيح و استوار برخوردارى دارد، حق مطلب را ادا كرده است و همين شيوه را در سراسر تحريرى كه از كتاب عربى مؤلف تونسى فراهم آورده است معمول داشته. او هر جا كه مناسبت داشته از اشعار فارسى و هر جا كه واجب دانسته از احاديث اهل البيت وارد كرده و كتاب را در حقيقت مطابق ذوق و سليقه زائران فارسى زبان آراسته است.

عناوين فصول كتاب عبارت است از «احرام تا بازگشت» (جده، مكه، عرفات، منا، مدينه) در انتها، مأخذها و آمار كتاب به دست داده شده است. يك دسته مآخذ مؤلف است و دسته اى ديگر مآخذ مترجم.

عكاس اين كتاب هم مردى عجيب است ودر برداشتن عكسها هنرنمايى غريبى كرده است. عكسها طورى است كه خواننده را با خود به مراسم حج مى كشاند و جز اين احساس ودركى را كه عكاس در حين سفر زيارتى و جذبه اى كه بر او عارض شده بوده است مى نماياند.

معرفى مجله يغما:

كتابى است مقدس، به قطع بزرگ رحلى در دويست صفحه. اما چه كتاب! و چه تصاوير! وچه مطالب! كه تا مشاهده نفرماييد عظمت و ارزش آن را در نتوانيد يافت.

اين كتاب را عزالدين قلوز نوشته و تصاويرش را عبدالعزيز فريخه تهيه و تنظيم كرده و استاد بزرگوار دكتر سيد جعفر شهيدى به فارسى بليغ و فصيح مستند به آيات قرآن مجيد ترجمه فرموده و جاى جاى آن را به اشعار اساتيد فارسى آراسته است. سزاوارتر اين بود كه مقدمه ناشر كتاب به تمامه نقل شود كه همين چند سطر نمونه اى است از آن:

«براى اينكه مناظر روحانى اين سفر از راه ديد نيز بهتر در ذهن خوانندگان نقش بندد، تصويرهايى كه هر يك نمونه زنده و بيانگر نوعى احساس ميليون ها مردم از نژادهاى گوناگون جهان در چنين سفرى است، با اين سفرنامه همراه شد. اين تصويرها آسان به دست نيامده است.

عبدالعزيز فريخه ماهها در عربستان سعودى بسر برده و با مساعدت دولت سعودى بيش از هزار تصوير آماده كرده است.

از سيد جعفر شهيدى كه بيش از سه چهارم زندگى خود را صرف آموختن و آموزاندن فقه و ديگر معارف اسلامى كرده و خود در اين سال توفيق حج يافته و همان راه را كه دو سال پيش برادر مسلمان تونسى او عزالدين پيموده بود، رفته است، خواستيم اين كتاب را به فارسى برگرداند و بدان مقدمه اى بيفزايد. او استاد دانشگاه تهران و سرپرست لغت نامه دهخداست. تحرير او تنها ترجمه ساده نيست. او كوشيده است در صفحات كتاب از انوار مقدس ائمه طاهرين ـ سلام الله عليهم اجمعين ـ كه اولياى رسول و خلفاى بر حق آن بزرگواراند روشنى گيرد و احاديث اهل البيت را زينت كتاب قرار دهد و در مناسك و اعمال، فتواى علماى بزرگ شيعه را كه هم اكنون چراغ راه مقلدان فقه جعفرى هستند، تقرير نمايد.

اميدواريم اين خدمت مقبول درگاه حضرت احديت و پيغمبر رحمت و ائمه دين(عليهم السلام) افتد.»

در شيوايى عبارت، كه مملو از سوز و گداز و شوق و هيجان و تضرّع ... است و در زيبايى تصاوير (مناظر مقدسه، اجتماع زائران از هر كشور، مساجد، عمارات، رواق ها، بقاع، مقامات، ستون ها، ندبه ها، نمازگزارها و...) هر چه بتوان گفت، باز كم است. بايد كتاب را زيارت كرد و لذتى معنوى و روحانى برد.

در پايان كتاب مآخذ ومنابع تأليف، و تعداد حاجيان كه از 63 كشور جهان به مكه معظمه تشرف جسته اند و نقشه هايى از ممالك اسلامى ضميمه شده است.

به نظر مى آيد كه هر مسلمان صاحبدل ايرانى بايد نسخه اى از اين كتاب مقدس را داشته باشد ونگاهبانى كند و گاه گاه به مطالعه آن، چشم خود را روشنى بخشد. بهاى كتاب و ناشر آن معلوم نشد، تنها عنوانى كه مى توان يافت «دانش نو» است.