الاهتمام برضى العامّة - سیاست نامه امام علی(علیه السلام) نسخه متنی

الاهتمام برضى العامّة

317- الإمام عليّ عليه السلام- في عهده إلى مالك الأشتر-: ليكن أحبّ الاُمور إليك أوسطها في الحقّ، وأعمّها في العدل، وأجمعها لرضى الرعيّة؛ فإنّ سخط العامّة يجحف برضى الخاصّة، وإنّ سخط الخاصّة يغتفر مع رضى العامّة... إنّما عماد الدين، وجماع المسلمين، والعدّة للأعداء، العامّة من الاُمّة، فليكن صِغْوك لهم، وميلك معهم.... إنّ أفضل قرّة عين الولاة استقامة العدل في البلاد، وظهور مودّة الرعيّة، وإنّه لا تظهر مودّتهم إلّا بسلامة صدورهم. [ نهج البلاغة: الكتاب 53، تحف العقول: 128 و ص 133، دعائم الإسلام 355:1 و ص 358 نحوه وليس فيهما من إنّما عماد الدين إلى معهم. ]

318- عنه عليه السلام- في عهده إلى مالك الأشتر-: فاعمل فيما وليت عمل من يحبّ أن يدّخر حسن الثناء من الرعيّة، والمثوبة من اللَّه، والرضا من الإمام. ولا قوّة إلّا باللَّه [ تحف العقول: 138. ]

اهتمام به خشنودى عمومى

317. امام على عليه السلام- در عهدنامه اش به مالك اشتر-: بايد دوست داشتنى ترين كار نزد تو، ميانه ى آنها در حق باشد، و فراخ ترين آن در عدل، و جامع ترين آن براى خشنودى عمومى؛ چرا كه ناخشنودى عمومى، خشنودى خواص را بى اثر سازد، و خشم خواص با خشنودى همگانى، بخشوده است... همانا پشتيبان دين و موجب انبوهى مسلمانان و آماده ى پيكار با دشمن، عامّه ى مردمان اند. پس بايد گرايش تو به آنان و ميلت به سوى ايشان باشد.... به درستى كه بهترين چشم روشنىِ زمامداران، برپايى عدالت در شهرها و آشكار شدن دوستى مردم است؛ و به درستى كه دوستى آنان آشكار نگردد، مگر آن كه دل هايشان سالم باشد.

318. امام على عليه السلام- در عهدنامه اش به مالك اشتر-: در دايره ى حكومت، مانند كسى رفتار كن كه دوست مى دارد ستايش مردم را براى خود، ذخيره سازد و ثواب خداوند و خشنودى پيشوايش را به دست آورد. ولاقوة الّا باللَّه!

الرحمة للرعيّة والمحبّة لهم

319- الإمام عليّ عليه السلام- في عهده إلى مالك الأشتر-: وأشعر قلبك الرحمة للرعيّة، والمحبّة لهم، واللطف بهم، ولا تكوننّ عليهم سَبُعاً ضارياً تغتنم أكلهم؛ فإنّهم صنفان: إمّا أخ لك في الدين، وإمّا نظير لك في الخلق، يفرط منهم الزلل، وتعرض لهم العلل، ويؤتى على أيديهم في العمد والخطأ، فأعطهم من عفوك وصفحك مثل الذي تحبّ وترضى أن يعطيك اللَّه من عفوه وصفحه؛ فإنّك فوقهم، ووالي الأمر عليك فوقك، واللَّه فوق من ولّاك. وقد استكفاك أمرهم وابتلاك بهم. ولا تنصبنّ نفسك لحرب اللَّه؛ فإنه لا يدَ لك بنقمته، ولا غنى بك عن عفوه ورحمته... و اعلم أنّه ليس شي ء بأدعى إلى حسن ظنّ راع برعيّته من إحسانه إليهم، وتخفيفه المؤونات عليهم، وترك استكراهه إيّاهم على ما ليس له قبلهم، فليكن منك في ذلك أمر يجتمع لك به حسن الظنّ برعيّتك؛ فإنّ حسن الظنّ يقطع عنك نصباً طويلاً، وإنّ أحقّ من حسن ظنّك به لَمن حسن بلاؤك عنده. وإن أحقّ من ساء ظنّك به لَمن ساء بلاؤك عنده [ نهج البلاغة: الكتاب 53، دعائم الإسلام 354:1 تا 356 نحوه. ]
وزاد في تحف العقول: فاعرف هذه المنزلة لك و عليك لتزدك بصيرة في حسن الصنع،واستكثار حسن البلاء عند العامّة، مع ما يوجب اللَّه بها لك في المعاد [ تحف العقول 126 تا 130. ]

320- عنه عليه السلام- من كتابه لابن عبّاس، وهو عامله على البصرة-: واعلم أنّ البصرة مهبط إبليس، ومغرس الفتن، فحادِثْ أهلها بالإحسان إليهم، واحلل عقدة الخوف عن قلوبهم. [ نهج البلاغة: الكتاب 18، بحارالأنوار 699:492:33. ]

مهربانى و دوستى با مردم

319. امام على عليه السلام- در عهدنامه اش به مالك اشتر-: بر دلت مهربانى بر شهروندان و دوستى و لطف به آنان را وارد ساز و بر آنان، درنده اى آسيب رسان مباش كه خوردن شكارش را غنيمت داند؛ چراكه شهروندان، دو دسته اند: دسته اى برادر دينى تواند، و دسته ى ديگر، در آفرينش، همانند تو. لغزش هايى از آنان سر مى زند و علّت هايى بر آنان عارض مى گردد و خواسته يا نخواسته، خطايى بر دستشان مى رود. پس به آنان، از بخشش و گذشت خود، نصيبى رسان، چنان كه دوست مى دارى خداوند به تو از بخشش و گذشتش عطا كند؛ چه، تو بالادستِ آنانى و حكمران بر تو بالادستِ توست، و خدا، بالادستِ كسى است كه تو را به ولايت رساند؛ و خداوند، ساماندهى كارشان را از تو خواست و تو را به وسيله ى آنان، آزمايش كرد؛ و خود را آماده ى جنگ با خدا مكن كه كيفر او را تاب نياورى و از عفو و مهربانى او بى نياز نيستى....

بدان كه هيچ چيز به خوش گمانى زمامدار به شهروند، واداركننده تر نيست از نيكى زمامدار در حقّ شهروندان و سبُك كردن هزينه ها بر آنان، و آزاد گذاشتن ابراز ناخوشى از آنچه در آن زمينه، حقّى ندارد. پس رفتار تو چنان باشد كه خوش گمانى به شهروندان را برايت فراهم سازد؛ چرا كه خوش گمانى، رنج دراز را از تو بزدايد و سزاوارترين كس به خوش گمانى تو كسى است كه رفتار نيكت نزد اوست، و سزاوارترين كس به بدگمانى، كسى است كه از تو به او بدى رسيد.
|در تحف العقول اين زيادى وجود دارد:| اين جايگاه را به سود يا زيان خود، بشناس، تا بينايى ات در كار نيك، بالا رود و خوش ابتلايى ات نزد عامّه افزون گردد، علاوه بر آنچه خداوند، بدين سبب در قيامت برايت مهيّا سازد.

320. امام على عليه السلام- از نامه اش به ابن عبّاس در زمانى كه كارگزار او در بصره بود-: بدان كه بصره جاى فرود شيطان و محل رويش فتنه هاست. پس با مردمان آن گفتگو كن با نيكى كردن به آنها و گره بيم را از دلشان بِگُشا.