لطفا منتظر باشید ...
پذيرش هديه، هرگز!
امام على عليه السلام براى اينكه جلو رشوه خوارى را در نظام ادارى بگيرد و رشوه خوارى، اين پديده پليد و فسادآفرين را از صحنه ى اجتماع پاك كند، گرفتن هديه را نيز ممنوع كرد. بارى، شيّادان، براى نفوذ در بدنه ى كارگزارى حكومت و بهره گيرى از امكانات حكومتى،از هر راه ممكن، آهنگ نفوذ خواهند كرد. امام، براى كارگزاران، پذيرفتن هديه را غلول، و گرفتن رشوه را شرك دانسته است.
قاطعيت توأم با مدارا
رفتار على عليه السلام، نمود والاى قاطعيت و مدارا بود. از ديدگاه او كارگزاران، بايد در عين قاطعيت، از مدارا و رفق برخوردار باشند. ايشان، خشونتِ مطلق را آفت مديريت مى داند، همان گونه كه نرمش بى حساب و سهل انگارى در حقگزارى در اداره ى امور مردم را زيانبار تلقّى مى كند. از نگاه امام، مديرى موفّق خواهد بود كه به تعبير آن بزرگوار، ميان قاطعيت و رأفت، و نرمش و شدّت، جمع كند. هر جا نياز به قاطعيت و شدّت است، آن را اعمال كند و كوتاه نيايد، و اگر موقعيت، نرمش مى طلبيد و نرمش، كارساز بود، از به كارگيرى آن، تن نزند. قاطعيت در عين مدارا، و شدّت در عين نرمش، سياست علوى است، تا نه سركشانْ سركش تر شوند و نه اميدوارانْ مبتلا به يأس گردند. در نگريستن به نمونه هاى عينى، آنچه ياد شد- و در اين كتابْ عرضه شده است- بسى درس آموز است.سياست هاى فرهنگى
سخن از ابعاد گسترده ى سياست هاى فرهنگى، در اين مجال نمى گنجد. اكنون و در حدّ درآمدى بر متون حديثى و تاريخى، به اشارت هايى بسنده مى كنيم:توسعه آموزش و پرورش
در نظام علوى، توسعه ى فرهنگى بر توسعه ى اقتصادى، تقدّم دارد؛ زيرا افزون بر اين كه توسعه ى اقتصادى بدون توسعه فرهنگى ممكن نيست، جامعه ى خفته و در جهل فرو رفته، نه از امكانات و زمينه ها و بايسته هاى اقتصادى برخوردار است، و نه بر چگونگى بهره ورى از آن، چيره، و نه بر ضرورت بهره ورى و استفاده از آن، آگاه. توسعه ى فرهنگى و آموزشو پرورش، نياز جان و خرد انسانى است و توسعه ى اقتصادى، خواست تن؛ و روشن است كه نياز جان و خرد، بر نياز جسم و تن، مقدّم است.
امام على عليه السلام، دانش را پايه و اساس همه ى خوبى ها و كاميابى هاى مادّى و معنوى، و معيار ارزشيابى انسان مى دانست و معتقد بود كه جهل، ريشه ى همه ى بدى ها و ناكامى هاست:
قيمة كلّ امرئ ما يعلمه. [ ر.ك: علم و حكمت در قرآن و حديث، ص 30. ]
ارزش هر انسان به اندازه ى چيزى است كه مى داند.
العلم أصل كلّ خير. الجهل أصل كل شرّ. [ همان جا "ح 15". براى آگاهى بيشتر با متونى كه دلالت بر تقدّم توسعه فرهنگى بر توسعه اقتصادى دارند، ر.ك: فصل دوم از بخش اوّل آن كتاب. ]
دانش، پايه ى هر خوبى و نادانى پايه ى هر بدى است.
همچنين تأكيد داشت كه نياز مردم به دانش و تحصيل اخلاق شايسته، بيش از نيازهاى اقتصادى آنهاست:
إنّ النّاس إلى صالح الأدب أحوج منهم إلى الفضة والذهب. [ غرر الحكم، ح 3590. ]
به درستى كه مردم، به فرهنگ نيكو نيازمندترند از طلا و نقره.
انّكم إلى إكتساب الأدب أحوج منكم إلى إكتساب الفضّة والذهب. [ همان، ح 3835. ]
به درستى كه شما به كسب ادب و فرهنگ، نيازمندتريد از كسب طلا و نقره.
اگر مسئله را از زاويه ديگر بنگريم، در آموزه هاى الهى به اين نكته تصريح شده است كه فلسفه ى وحى و راز نبوّت و چرايى حكومت در مكتب رسولان، آموزش و پرورش
انسان ها، جهل زدايى و برانگيختن خِرَدهاست و على عليه السلام كه بيشتر از هر كسى ذهن، زبان و كردارش، مبيّن و مفسّر فرهنگ نبوى بوده است، اين حقيقت را به گونه اى بس زيبا در خطابه هايش برنموده است [ از جمله ر.ك: نهج البلاغه، خطبه ى 1 و 2. ] و ضرورت پرداختن به فرهنگ و ادب مردمان، و تقدّم آموزش و پرورش بر آب و نان انسان، و تأكيد بر گسترش فرهنگ را در كنار ابعاد ديگر زندگى در سيره عملى خود نيز به روشنى عرضه كرده است. چه زيباست كلام او كه جامعه جاهلى را نماد جهل گسترى و دانش كُشى مى داند، كه بى گمان، جامعه نبوى، علوى و الهى بايد جز آن باشد. [ همان، خطبه ى 2. ]
