منطق (1) نسخه متنی

يك . وحدت موضوع ، مثل گل زيباست ، گل زيبا نيست . بنابراين ، دو قضيّه آسمان آبى است و گل آبى نيست متناقض نيستند ؛ زيرا در آنها وحدت موضوع نيست .

دو . وحدت محمول ، مثل جنگل سبز است ، جنگل سبز نيست . بنابراين ، دو قضيّه امروز هوا آفتابى است و امروز هوا ابرى نيست متناقض نيستند ؛ زيرا در آنها وحدت محمول نيست .

سه . وحدت شرط ، مثل انسان به شرط كوشش موفّق است ، انسان به شرط كوشش موفّق نيست . بنابراين ، دو قضيّه انسان رشد مى كند اگر از استعداد خود استفاده كند و انسان رشد نمى كند اگر از استعداد خود استفاده نكند متناقض نيستند ؛ زيرا در آنها وحدت در شرط نيست .

چهار . وحدت اضافه ، مثل گل كوچك است نسبت به درخت و گل كوچك نيست نسبت به درخت . بنابراين ، دو قضيّه قلم سبك است نسبت به كتاب و قلم سبك نيست نسبت به تار مو متناقض نيستند ؛ زيرا در آنها وحدت در اضافه (نسبت) نيست .

پنج . وحدت جزء و كل ، مثل تمام صحرا سرسبز است و تمام صحرا سرسبز نيست . بنابراين ، دو قضيّه قسمتى از جنگل سبز است و تمام جنگل سبز نيست متناقض نيستند ؛ زيرا در آنها وحدت در جزء و كل نيست .

شش . وحدت قوّه و فعل ، مثل على پزشك است بالفعل و على پزشك نيست بالفعل . بنابراين ، دو قضيّه شكوفه ميوه است بالقوّه و شكوفه ميوه نيست بالفعل متناقض نيستند ؛ زيرا در آنها وحدت در قوّه و فعل نيست .

هفت . وحدت مكان ، مثل مؤمن زندانى است در دنيا و مؤمن زندانى نيست در دنيا . بنابراين ، دو قضيّه پرنده زيباست در آسمان و پرنده زيبا نيست در قفس متناقض نيستند ؛ زيرا در آنها وحدت در مكان نيست .

هشت . وحدت زمان ، مثل امروز هوا گرم است و امروز هوا گرم نيست . بنابراين ، دو قضيه درخت سبز است در بهار و درخت سبز نيست در خزان متناقض نيستند ؛ زيرا در آنها وحدت در زمان نيست .(19)

2 . تضاد . هرگاه دو قضيّه كلّى از نظر موضوع و محمول يكسان ، ولى يكى موجبه و