منطق (1) نسخه متنی

حيوانى غير انسان است .

- عكس نقيض سالبه كلّى ، همواره به صورت سالبه جزئى صادق خواهد بود ؛ مانند هيچ انسانى درخت نيست ر بعضى غير درخت ها غير انسان نيستند .

- عكس نقيض سالبه جزئى ، همواره به صورت سالبه جزئى صادق خواهد بود ؛ مانند بعضى انسان ها سفيد نيستند ر بعضى غير سفيدها غير انسان نيستند .

- موجبه جزئى عكس نقيض معتبر ندارد ؛ زيرا هر چند در بعضى از موارد عكس نقيض آن صادق است ؛ ولى همواره عكس نقيض آن صادق نخواهد بود ؛ مثلاً از قضيّه بعضى غير انسان ها حيوانند نمى توان نتيجه گرفت كه بعضى غير حيوان ها انسانند يا همه غير حيوان ها انسانند .

ب) روش عكس نقيض مخالف )روش متأخران) . اين روش عبارت است از : قرار دادن نقيض محمول به جاى موضوع و قرار دادن خود موضوع به جاى محمول با تغيير كيف و بقاى صدق قضيّه . از جهت كميّت ، عكس نقيض مخالف ، همان حكم عكس نقيض موافق را دارد . بنابراين ، در قضاياى محصوره عكس نقيض مخالف به صورت زير خواهد بود :

- عكس نقيض موجبه كلّى ، سالبه كلّى است ؛ مانند هر انسانى حيوان است رهيچ غير حيوانى انسان نيست .

- عكس نقيض سالبه كلّى ، موجبه جزئى است ؛ مانند هيچ انسانى درخت نيست ربعضى غير درخت ها انسانند .

- عكس نقيض سالبه جزئى، موجبه جزئى است؛ مانند بعضى انسان ها سفيد نيستند ربعضى غيرسفيدها انسانند .

- موجبه جزئى ، عكس نقيض مخالف معتبر ندارد ؛ مثلاً از قضيّه بعضى غير انسان ها حيوانند نمى توان نتيجه گرفت كه ، بعضى غير حيوان ها غير انسان نيستند و يا هيچ غيرحيوانى غير انسان نيست .

ج) نقض . اين قسم از استدلال مباشر در حقيقت از توابع عكس است . نقض عبارت است از : تبديل قضيّه اى به قضيّه ديگر به گونه اى كه اگر قضيّه نخست (اصل) صادق باشد قضيّه دوم )نقض) نيز صادق باشد . در استدلال مباشر نقض طرفين قضيّه در جاى خود باقى مى مانند .