2 . شخصيّه ، مهمله و محصوره - منطق (1) نسخه متنی

نيست كه اگر اين عدد فرد باشد آن گاه بر دو قابل قسمت باشد . بنابراين ، ايجاب و سلب در قضيه شرطى متّصل به سالبه و موجبه بودن مقدّم و يا تالى و يا هر دو وابسته نيست . به عنوان مثال : قضاياى زير ، همه موجبه اند ، اگرچه مقدّم يا تالى و يا هر دو آنها سالبه است :

اگر باران به كوهستان نبارد / به سالى دجله گردد خشك رودى ، اگر باران رحمت ببارد ، جنگل خشك نخواهد شد ، اگر دوستم گرفتار نبود ، حال من نيز چنين درهم نبود .

ب) شرطى منفصل . قضيّه شرطى منفصل قضيّه اى است كه در آن به عناد و تنافى دو يا چند نسبت خبرى يا به عدم جدايى و گسستگى آنها حكم مى شود ؛ به عبارت ديگر ، قضيّه شرطى منفصل قضيّه اى است كه در آن به تنافى و ناسازگارى دو نسبت و يا عدم آن حكم مى شود ؛ مانند يا عدد زوج است يا عدد فرد است . اجزاى قضيه منفصل بر خلاف متّصل نسبت به يكديگر هيچ اولويتى ندارند و نامگذارى اجزاى آن به مقدّم و تالى تنها به جهت تقدّم لفظى در قضيّه است . ساختار قضيّه شرطى منفصل به زبان نمادى چنين است : يا الف ب است و يا الف د است ؛ اگر در قضيّه شرطى منفصل حكم به وجود انفصال و جدايى دو يا چند قضيّه شده باشد موجبه است ؛ مانند يا شى ء موجود است يا شى ء معدوم است و اگر اذعان به رفع عناد و گسستگى شده باشد ، سالبه خواهد بود ؛ مانند چنين نيست كه يا انسان عالم باشد يا روستايى.

2 . شخصيّه ، مهمله و محصوره

قضاياى شرطى متّصل و منفصل به اعتبار ويژگى ها ، شرايط و زمان هاى وقوع اتّصال و يا انفصال بين مقدّم و تالى به اين اقسام تقسيم مى شوند :

الف) شخصيّه . اگر حكم به اتّصال و يا انفصال فقط در يك زمان و يا حالت معيّن و مشخّص باشد ، قضيّه شخصيّه خواهد بود . شخصيّه متّصل ، مانند اگر امروز هوا آفتابى باشد به صحرا خواهيم رفت .

شخصيّه منفصل ، مانند يا امروز شنبه است يا يكشنبه .

ب) مهمله . اگر در قضيّه شرطى صريحاً به عام و يا خاص بودن زمان اتصال و يا انفصال قضايا اشاره اى نشده باشد ، قضيّه مهمله خواهد بود .

مهمله متّصل ، مانند اگر باران ببارد ، هوا لطيف مى شود ؛

مهمله منفصل ، مانند عدد يا زوج است يا فرد .