چكيده

2. مرجئه به چندين فرقه و مذهب مختلف اطلاق شده كه برخى جنبه سياسى و برخى جنبه كلامى دارند.

3. اولين گروه از مرجئه در قرن اول هجرى در جريان شورش بر عليه عثمان پيدا شدند كه مىگفتند قضاوت در باره حق و باطل بودن عثمان و على عليه السلام را بايد تا روز قيامت به تاءخير انداخت. اين اعتقاد آنها در مقابل اين اعتقاد خوارج نخستين است كه على عليه السلام و عثمان را كافر مىدانستند.

4. گروه ديگرى از مرجئه كه در اصل گروهى سياسى بودند قائل به تبعيت از حاكم وقت ولو معاويه و يزيد بودند و همه اهل قبله را مؤمن و مسلمان مىدانستند و خواهان قطع جنگ و خونريزى بودند.

5. به دنبال اين عقايد سياسى، برخى براى توجيه دينى ارجاء سياسى به فكر يافتن مبانى كلامى آن بر آمدند و به اين ترتيب ارجاء كلامى پيدا شد. آنها رتبه عمل را متاءخر از ايمان مىدانستند.

6. همانند مقابله مرجئه با خوارج در آراى سياسى، در آراى كلامى هم مرجئه در نقطه مقابل خوارج قرار دارند. عقايد كلامى اين دو گروه، بيان دو نقطه افراط و تفريط در باب ايمان و كفر است. يكى فاسق را كافر و مستحق قتل مىداند و ديگرى ايمان او را مساوى ايمان انبيا و اوليا و صالحين مىداند.