نخستين اختلاف: شيعه و اهل سنت

پس از رحلت پيامبر اسلام صلّى الله عليه وآله، در حالى كه على بن ابى طالب عليه السلام به دستور پيامبر مشغول مراسم تدفين او بود، عده اى از مهاجرين و انصار در محلى به نام «سقيفه بنى ساعده» جمع شدند و به نزاع درباره شخص خليفه و امير پرداختند. انصار پيشنهاد كردند كه از آنها يك امير و از مهاجرين امير ديگر برگزيده شود. اما ابوبكر با نقل حديث «الائمه من قريش» امامت را در قبيله قريش منحصر كرد و پس از آن عمر بى درنگ با ابوبكر بيعت كرد و ديگران نيز تبعيت كردند. اما گروه ديگرى از مسلمين كه در راءس آنها على بن ابى طالب عليه السلام و اصحاب خاص پيامبر همچون سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، ابن مسعود و سهل بن حنيف با استناد به آيات قرآن و احاديث پيامبر، بر آن بودند كه امام و خليفه پيامبر با نص از سوى خداوند تعيين شده است و رسول خدا نيز بارها او را معرفى كرده است. از همين جا بود كه امت اسلامى به دو فرقه اهل سنت و شيعه تقسيم شدند. اهل سنت بر آن بودند كه پيامبر براى خود جانشينى معين نكرده است و اصولا تعيين امام و خليفه مساءله اى انتخابى است كه بايد توسط مردم يا شوراى حل و عقد مشخص شود. در مقابل، شيعه معتقد بودند كه امامت و پيشوايى مسلمانان در همه ابعاد دينى و دنيوى يك منصب الهى است كه توسط خداوند معين مىگردد. اين منازعه كه در سال يازدهم هجرى پديد آمد، باعث پيدايش و ظهور دو فرقه مهم اهل سنت و شيعه گرديد كه اكثر مذاهب اسلامى را مىتوان زير مجموعه اين دو فرقه قرار داد. در بخش سوم و چهارم كتاب اين دو مذهب همراه با مذاهب فرعى آنها مورد بحث قرار خواهد گرفت.