چكيده

2. گروههاى مختلف اهل حق، عقايد مختلف دارند. برخى صريحا امام على را خدا مىدانند، برخى شيطان را تقديس مىكنند و مخالف طهارت و عبادتند و برخى عقايد خود را با اماميه هماهنگ مىسازند.

3. در مورد نحوه پيدايش فرقه اهل حق اقوال مختلفى گفته شده است. اما نقش محورى سلطان اسحاق در شكل گيرى عقايد و آداب اين فرقه غير قابل انكار است. مهمترين منابع و متون اين فرقه نام سرانجام است كه مجموعه سخنان و عقايد اوست.

4. يكى از آداب اهل حق كه به دستور سلطان اسحاق رايج شد سر سپردگى به يكى از روز روزه است. مراسم جمخانه، نياز دادن و قربانى كردن از ديگر آداب آنهاست. به نظر آنها با اين اعمال نماز و ديگر عبادات اسلامى ساقط مىشود.

5. برخى از اهل حق همان اعتقادى كه درباره حضرت على عليه السلام دارند در مورد برخى بزرگان 0خود هم دارند و معتقدند خداوند در جامه هاى مختلف به ميان مردم آمده است كه از جمله آنها جامه على - شاه خوشين، سلطان سحاك و...است. آنها به حلول خدا در اشياء و افراد و همچنين تناسخ قائل اند كه مطابق آن پس از مرگ، روح افراد وارد بدن ديگران مىشوند.

6. درباره فرقه نصيريه مطالب مختلفى گفته شده است. شهرستانى مىگويد آنها امامان معصوم را خدا مىدانند. نوبختى از محمد بن نصير نميرم نام مىبرد كه به ده امام معتقد بود و درباره امام يازدهم غلو كرد. ولى علوين كه در سوريه هستند لفظ نصيريه را مربوط به قرن ششم مىدانند كه با پيروان نميرى تفاوت دارد.

علويون خود را شيعه امامى مىدانند و عقايد اماميه را قبول دارند و غلو درباره ائمه در ميان برخى علويان را ناشى از جهل آنها و دورى از علما مىدانند.