سنت اجتهاد
بنابر آنچه گذشت، در غياب امامان، عالمان دينى معارف اسلامى را برمبناى اجتهاد از منابع دين استنباط مى كنند. بر اين اساس مجتهد كسى است كه توانايى استنباط احكام را دارا است با وجود اين، افرادى كه خود، از چنين توانايى و استعدادى برخوردار نيستند، به طور طبيعى به كارشناسان دينى (مجتهدان) مراجعه مى كنند.البته كسانى كه خود را در معرض مرجعيت دينى مردم قرار مى دهند، بايد افزون بر صلاحيت علمى، صلاحيت هاى ديگرى نيز داشته باشند. از اين رو در فرهنگ شيعه، مراجع دينى عالمانى هستند كه از منزلت بالاى اخلاقى و مديريتى نيز برخوردارند. تقليد و تبعيت از آراى كسانى كه واجد چنين صلاحيت هايى نيستند، جايز نيست. (4) درباره سنت اجتهاد از ديدگاه شيعه، مى توان ويژگى هاى زير را برشمرد:1. غيرانحصارى بودن اجتهاد; اجتهاد، به معنايى كه گذشت، ويژه صنف يا گروه خاصى نيست. هركس از هرطبقه اجتماعى، چنانچه صلاحيت استنباط معارف دينى را از منابع داشته باشد، مجتهد است.2. بازبودن باب اجتهاد; از ديدگاه تشيع، در چارچوب منابع دينى و ضوابط و قواعد استنباط،1. تأليف محدث بزرگ، مرحوم محمد بن حسن حر عاملى (م 1104 ق) از علماى بزرگ دوره صفوى.2. تأليف محمد باقر مجلسى (م 1110 ق) عالم بزرگ عصر صفوى كه منصب شيخ الاسلامى داشت.3. تأليف محمد محسن فيض كاشانى (م 1091 ق)، محدث، فقيه، عارف و مفسر بزرگ كه داراى آثار بزرگى در حوزه هاى مختلف علوم اسلامى است.4. رك: رساله هاى عمليه، بحث اجتهاد و تقليد .