زيارت قبور - زیارت نسخه متنی

زيارت قبور

در روايات صحيح فراوانى به زيارت قبور تشويق شده و عملى مستحب و سودمند به حساب آمده است. اين روايات، هم مورد اتفاق علماست، هم طبق مفاد آن فتوا داده اند، حتى برخى به وجوب هم قائل شده اند. به برخى از اين روايات اشاره مىشود كه از قول رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم نقل شده است:

1 - شما را از زيارت گورها نهى كرده بودم، آگاه باشيد، قبرها را زيارت كنيد.(76)

2 - قبرها را زيارت كنيد، چرا كه اين كار، هم علاقه و دلبستگى شما را به دنيا كم مىكند و هم آخرت را به يادتان مىآورد.(77)

3 - شما را از زيارت قبرها نهى كرده بودم، ولى قبور را زيارت كنيد، كه اينها يادآور مرگ است.(78)

4 - شما را از زيارت قبور نهى كرده بودم، پس هركه بخواهد قبرى را زيارت كند، زيارت كند، همانا اين كار، دل را رقيق مىكند، چشم را اشگبار مىسازد و آخرت را به ياد مىآورد.(79)

5 - طلحة بن عبدالله گويد: همراه پيامبر خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم بيرون شديم و او قصد زيارت قبور شهدا را داشت... چون به مزار شهيدان رسيديم، فرمود: اينها قبرهاى برادران ماست.(80)

6 - سراغ مردگان خود برويد و بر آنان سلام دهيد (يا صلوات بفرستيد)، همانا براى شما عبرت و پند است.(81)

7 - از زيارت مردگان شما را نهى كرده بودم، آگاه باشيد و به زيارت آنان برويد و زيارت خود را وسيله نماز و دعا خواندن بر آنان و استغفار بر ايشان قرار دهيد.(82)

8 - به نقل عايشه، حضرت رسول ص به بقيع مىرفت و خطاب به مدفونين آن جا چنين مىفرمود: سلام بر شما، اى خانه مؤمنان. خداوند آن چه را به شما وعده فرموده عطا كند. ما نيز به شما خواهيم پيوست. خدايا خفتگان بقيع را بيامرز!(83)

9- رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم ابتدا از زيارت قبور نهى كرده بود، سپس اجازه داد و فرمود: زيارت قبور شما را به ياد آخرت مىاندازد.(84)

10 - حضرت فاطمه عليها السلام هر جمعه قبر عمويش حمزه را زيارت مىكرد و آن جا كنار مرقد نماز مىخواند و مىگريست.(85)

اينها رواياتى است كه علماى اهل سنت آن ها را نقل كرده و صحيح دانسته اند. از اين نمونه احاديث بسيار است كه به همين چند مورد بسنده مىكنيم.

خود حضرت رسول صلّى الله عليه وآله وسلّم به سفارش خداوند و پيغام آورى جبرئيل، به زيارت قبور بقيع مىرفت و بر آنان سلام مىداد و از خداوند برايشان رحمت و آمرزش مىطلبيد. متن جملات و دعاهاى پيامبر براى مدفونين بقيع، در كتب حديث آمده است.(86)

اميرالمؤمنين على عليه السلام نيز به زيارت قبور در كوفه مىرفت و بر ساكنان آن ديار سلام مىداد و بر خفتگان آن گورهاى خاموش، مغفرت مىطلبيد و دعا مىخواند.(87)

محمد بن حنفيه بر قبر امام حسن مجتبى عليه السلام ايستاد و اشك ريخت و براى آن حضرت دعا كرد و رنج فراق و اندوه جدايى از آن امام را كه بازمانده فرزندان انبياء و از اصحاب كساء بود، بازگفت.(88)

على بن ابى طالب عليه السلام بر قبر «خباب» ايستاد و او را دعا كرد و اسلام و جهاد او را ستود و از خداوند برايش درخواست اجر كرد.(89)

عايشه بر قبر پدرش ابوبكر ايستاد و سلام و دعايش كرد.(90)

حسن بصرى وقتى به ديدار قبور مىرفت دعا مىخواند و براى مردگان مغفرت مىطلبيد.(91)

ابن سماك برقبر داود بن نصير طائى مىايستاد و سلام مىگفت و فضايل او را بر مىشمرد.(92)

اينها و بسيارى نمونه هاى ديگر و سخنانى كه از بزرگان مذاهب اربعه نقل شده است، نشان مىدهد كه زائر مىتواند به زيارت ميت برود و با هر لفظى كه مىخواهد براى او دعا كند و هرچه مىخواهد از فضايل و مناقب او بر شمارد و آن چه را كه موجب جلب رحمت الهى است برزبان آورد.

بزرگان اهل سنت درباره زيارت قبور، سخنان بسيارى گفته اند كه به عنوان نمونه به خلاصه چند كلام از آنها اكتفا مىكنيم:

1 - عبدرى مالكى (متوفاى 737): وى پس از ذكر سلام خاصى در ديدار اهل قبور، مىافزايد: هرچه بتوانى، كم يا زياد براى اموات دعا كن كه آنان بسيار نيازمندند و دستشان از عمل كوتاه است. رو به روى ميت مىنشينى، تا مىتوانى برايش دعا مىكنى، نزد قبور براى رفع گرفتاريها و اندوهها از خدا حاجت مىطلبى. اگر مرده، از آنان است كه اميد بركت به آنان مىرود، به آنان متوسل مىشوى و ابتدا به حضرت رسول توسل مىجويى كه او عمده است، سپس به كسانى كه پيرو او بوده اند، سپس به اهل آن قبور و صالحين براى قضاى حاجتها و آمرزش گناهان متوسل مىشوى و براى خودت و پدرو مادر و استادان خويش و خويشاوندان و اهل آن قبرستان و مسلمانان ديگر زنده يا مرده، دعا مىكنى...(93)

2 - شيخ يوسف اردبيلى شافعى (متوفاى 776): براى مردان مستحب است ديدار قبور و براى زنان مكروه است. مستحب است وقتى كنار قبور ايستاده اى بگويى: «سلام عليكم دار قوم مومنين و...» و به قبر نزديك شوى همچنانكه در حال حيات به صاحب قبر نزديك مىشوى، رو به قبر بايستى و برايش دعا كنى. مرده هم مثل زنده، اميد رحمت و بركت دارد.(94)

3 - ابن حجر مكى (متوفاى 973) در پاسخ به سوالى كه از او درباره زيارت قبور اولياء شده، در مواقعى كه ازدحام جمعيت مىشود و مفاسد و اختلاط زنان و مردان پيش مىآيد، مىگويد: زيارت قبور اولياء، عبادت و مستحب است، همچنين رفتن به زيارت. زائران هم از اين ديدار، به حسب شناخت و معرفتشان بهره مىبرند و نذر براى زيارت هم منعقد مىشود و آن بدعتها و گناهان كه در سوال آمده، موجب نمى شود كه زيارت ترك شود، بلكه انسان بايد به زيارت برود و اگربتواند آن بدعتها و محرمات را هم جلوگيرى كند...(95)

4 - خطيب شربينى (متوفاى 977): مستحب است وضو براى زيارت قبور و سلام دادن زائر قبور مسلمين روبه قبله و خواندن قرآن نزد قبرها و دعا براى ميت، چرا كه دعا پس از قرائت، به اجابت نزديكتر است. مستحب است هرچه بيشتر به زيارت قبور نيكان و صالحان بروند و نزد قبرها بمانند.(96)

5 - محمد امين مشهور به ابن عابدين (متوفاى 1253): زيارت قبور مستحب است و هر هفته خوب است به زيارت بروند و روز جمعه و شنبه و دوشنبه و پنج شنبه بهتر است. اموات، روز جمعه و يك روز قبل و بعد از آن، آمدن زوار را مىفهمند، پس بهتر است كه زيارت قبور جمعه ها باشد. زيارت قبور شهداى احد نيز مستحب است. پيامبر اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم سالى يك بار به زيارت شهداى احد مىآمد و بر آنان سلام مىداد و دعا مىكرد. از اين بر مىآيد كه زيارت، هرچند از راه دور، مستحب است...(97)

6 - ابراهيم الباجورى (متوفاى 1277): زيارت قبور براى مردان مستحب است ولى براى زنان مكروه است، چون كم طاقت و بى تابند، مگر زيارت قبر پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم كه براى زنان نيز مستحب است. قبور انبياء و اولياء نيز چنين است. خوب است كه هنگام زيارت قبور، زائر قرآن بخواند و ثوابش را هديه به آنان كند و از طرف آنان صدقه دهد.(98)

7 - فقهاى مذاهب چهارگانه گفته اند: زيارت قبور، براى پند گرفتن و ياد آخرت، مستحب است و روز جمعه و يك روز قبل و بعد آن بهتر است. سزاوار است كه زائر به دعا وتضرع و عبرت گرفتن از مردگان مشغول باشد و براى مرده قرآن بخواند، چرا كه اين كار براى او سود دارد... در اين زيارت هم فرقى بين راه دور و نزديك نيست، بلكه مسافرت براى زيارت مردگان، بخصوص صالحان مستحب است. اما زيارت قبر پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم از بزرگترين عبادات است.(99)

با اين حرفها و نمونه ها كه گذشت، ادعاهاى بى اساس و تهمتهاى نارواى ابن تيميه و پيروانش روشن مىشود. آنان هم كس را كه مخالف ديدگاهشان بوده به چيزهاى باطل متهم كرده اند و زيارت و نذر براى زيارت قبور و... را از شعائر شيعه دانسته اند كه روى غلو نسبت به على عليه السلام و فرزندانش به وجود آورده اند. اين جز دروغى بيش نيست. در مساله اى كه همه امت اسلامى بر آن اتفاق دارند، شيعه تكروى نمى كند.

نذر قربانى براى پيامبران و اولياء امرى مشروع است كه سيره مسلمانان هم بر آن جارى بوده است و نيت آن هم رساندن ثواب به صاحب قبر و تقرب به خداى متعال است و چنين نذرهايى صحيح است و وفاى به آن لازم. كوته فكران جاهل، از روى بى خبرى هر نوع توسل به انبياء و اولياء را كفر و شرك مىدانند و نذر و نياز در آستان آنان را همچون قربانى كردن در پاى بت مىشمارند و اين از نهايت گمراهى آنان و جسارت به ساحت اولياء الهى خبر مىدهد.