لطفا منتظر باشید ...
امام مهدي (عج) در قرآن
بنيات- شماره 13، بهار 1376 رضوان عبدليدانشمندان شيعه از ديرباز، در ضمن كتب مربوطه و گا هي نيز در نوشته هاي مستقل ، آيات متعددي را همراه احاديث مربوط به آن ، در زمينه مهدويّت گردآوري كرده اند . مرحوم شيخ علي حائري در مجموعه گرانقدر «الزام الناصب» ، بيش از صدوسي آيه و «علامه سيد هاشم بحراني» (قد) در كتاب شريف «المحجة في ما نزل في القائم الحجة» صدو بيست آيه و در كتاب «المهدي في القران» نيز عهده دار همين مهم گشته ، با اين ويژگي كه روايات برگزيده را مستقيما ً يا با واسطه ، صرفأ ً از كتب اهل سنت نقل كرده است و شماره ايات آن به صدوپنج عدد مي رسد . لكن حق اين است كه مطابق حديث ثقلين ، ائمه معصومين عليهم السلام جملگي قرآن ناطق هستند و اين دو از هم جدا نيستند ، منتهي اين آيات ذكر شده در وصف حكومت جهاني اسلام بر سراسر گيتي و اقامه قسط و عدل در كل عالم مُلك از طريق حجة بر حق ، دوازدهمين پيشواي مسلمين با زبان گوياي معصومين عليهم السلام تاويل و تنزيل شده اي. ما به جهت رعايت اختصار در اين مقاله به توضيح و تبيين دو آيه اكتفاء كرده ايم . آيه اول :
«هو الّذي ارسل رسوله بالهدي و دين الحقّ ليظهره علي الدّين كلّه و لو كره المشركون» (توبه/9/33)او كسي است كه رسولش را با هدايت آيين حق فرستاد تا او را بر همه ايين ها غالب گرداند هر چند مشركان كراهت داشته باشند.مرحوم فيض كاشاني در كتاب تفسير شريفشان رواياتي چند كه موثق و صحيح هستند در اين زمينه نقل مي كنند.1. القمي (مرحوم قمي در مورد اين آيه فرمودند) : نزلت في القائم من آل محمد عليه السلام قال هو الذي ذكرناه مما تاويله بعد تنزيله. و في كمال عن الصادق عليه السلام في هذه الاية «والله ما نزل تاويلها بعد و لا ينزل تاويلها حتي يخرج القائم، فاذا خرج القائم عليه السلام لم يبق كافر بالله العظيم و لا مشرك بالامام الاكره خروجه حتي لو كان كافر او مشرك في بطن صخرة لقالت يا مومن في بطني كافر فكسرني واقتله» .«به خدا سوگند هنوز محتواي اين آيه تحقق نيافته است و تنها زماني تحقق مي پذيرد كه «قائم» خروج كند وهنگامي كه او قيام كند كسي كه خدا را انكار كند يا مشرك باشد ، از قيام او كراهت خواهد داشت و اگر كافر يا مشركي در درون سنگي مخفي باشد ، آن صخره به زبان مي آيد و صدا مي زند در درون من كافري است ، مرا بشكن و او را بكش .اين روايت از قول مقداد ابن اسود نيز نقل شده است .2. اين روايت به صورت مفصل و طولاني در تفسير چند آيه در اصول كافي آمده است : محمدبن فضيل عن ابوالحسن عليه السلام «... قلت: «هو الذي ارسل رسوله بالهدي و دين الحق»، قال : هو الذي امر رسوله بالولاية لوصية و الولاية هي دين الحق ، قلت : «ليظهره علي الدين كلّه» قال : يظهره علي جميع الاديان عند قيام القائم ، قال : يقول الله متم نوره : و لاية القائم «و لو كره الكافرون» بو لاية علي ، قلت : هذا تنزيل؟ قال : نعم اما هذا الحرف فتنزيل و اما غيره فتاويل...» محمدبن فضيل مي گويد : عرض كردم : اوست خدايي كه رسول خود را به هدايت و دين حق فرستاده است ، فرمود : يعني اوست كه رسولش را به ولايت وصيّش امر كرد و ولايت همان دين حق است .عرض كردم : «تا آنرا بر هر ديني غالب كند ، فرمود: يعني آن را در زمان قيام قائم بر همه دينها غلبه دهد ، خدا مي فرمايد: و خدا تمام كننده نور خود است يعني ولايت قائم اگر چه كافران به ولايت علي عليه السلام نخواهند ، عرض كردم : اين تنزيل است . فرمود : آري اين حرف تنزيل است و اما غير آن تأويل است . 3. در تأييد اين مطلب است روايت اميرالمومنين عليه السلام كه مي فرمايند : ظهور اين آيه هنوز واقع نشده است و زماني فرا مي رسد كه تمامي عالم ، به كلمه لااله الاّالله و محمد رسول الله صل الله عليه و آله در صبح و شب شهادت مي دهند .4. مرحوم طبرسي در مجمع البيان از امام باقر عليه السلام در تفسير اين آيه چنين نقل مي كند : «انّ ذلك يكون عند خروج المهدي فلا يبقي احدأ الا اقر بمحمد صل الله عليه و آله.»و عده اي كه در اين آيه است به هنگام ظهور مهدي عليه السلام از آل محمد صورت مي پذيرد ، در آن روز هيچ كس در روي زمين نخواهد بود مگر اينكه اقرار به حقانيت محمد صلي الله عليه و آله مي كند .5. روايت را مرحوم فيض از كمال الدين و از تفسير عيّاشي از امام باقر نقل مي كند و صورت كامل روايت چنين است : عن الباقر عليه السلام القائم منّا منصور بالرعب ، مؤيد بالنصر ، تطوي له الارض و تظهر له الكنوز يبلغ سلطانه المشرق و المغرب و يظهر الله- عزوجل- به دينه علي الدين كلّه و لوكره المشركون فلا يبقي في الارض خراب الاّ قد عّمر و ينزل روح الله عيسي بن مريم عليه السلام فيصلي خلفه» الحديث .«قائم ما به وسيله وحشت انداختن در دل ظالمان ياري مي شود ، با پشتيباني از جانب خداوند تأييد مي شود ، زمين برايش خاضع گردد ، گنجها برايش نمايان مي شود ، حكومت او مشرق مغرب و را فرا مي گيرد ، خداوند به وسيله او دينش را بر تمامي اديان غلبه مي دهد . هر چند مشركان كراهت داشته باشند ، در زمين هيچ خرابي و ويراني باقي نمي ماند مگر اينكه او آنرا آبادان مي سازد عيسي بن مريم عليه السلام از آسمان فرود آيد پشت سر او نماز گذارد . »6. و في الا حتجاج عن اميرالمومنين عليه السلام «و غاب صاحب هذا الامر بايضاح الغدر له في ذلك لا شتمال الفتنة علي القلوب حتي يكون اقرب الناس اشدهم عداوة وعند ظهوره يويده الله بجنودلم تروها ويظهر دين نبيه علي يديه علي الدين كله و لوكره المشركون»به سبب نيرنگها و تؤطئه هايي كه بر عليه ايشان انجام گرفت ظاهر مي شد ، صاحب اين امر غائب شد ، چرا كه فتنه هايي را در دلهاي مردم براي مردم در بر داشت ،گسترش فتنه ها تا آنجا بود كه نزديك ترين افراد به امام دشمن ترين آنها بود و در هنگام ظهورش ، خداوند او را با لشكرياني كه ديده نمي شوند ياري مي فرمايد و دين پيامبرش صلي الله عليه و آله را بر تمامي اديان به دست مبارك وي غلبه مي دهد .7. در تفسير مجمع البيان مرحوم طبرسي از پيامبر صلي الله عليه و آله چنين نقل مي فرمايد : «لا يبقي علي ظهر الارض بيت مدر و لا وبر الاادخله الله كلمة الاسلام»«بر روي صفحه زمين هيچ خانه اي باقي نمي ماند ، نه خانه هايي كه از سنگ وگل ساخته شده و نه خيمه هايي كه از كرك و مو بافته اند مگر اينكه خداوند قدرت اسلام را در آن وارد مي كند.»8 . عنه ، قال حدثنا يوسف بن يعقوب ، عن محمدبن ابي بكر المقري... عن ابن عباس في قوله - عزوّجلّ- (ليظهره علي الدين كله و لو كره المشركون) «قال : لايكون ذلك حتي لا يبقي يهودي و لانصراني و لا صاحب ملة الاصار الي الاسلام ، حتي تامن الشاة و الذئب و البقرة و الانسان و الحية و حتي لاتقرض لافارة جراباً، و حتي توضع الجزية ويكسر الصليب و يقتل الخنزير و هو قوله تعالي (ليظهره علي الدين...) و ذلك يكون عند قيام القائم عليه السلام».ظهور آن حضرت وقتي به وقوع مي پيوندد كه هيچ يهودي و نصراني و صاحب دين و شريعتي نمي ماند مگر اينكه به دين اسلام گرايش و تمايل و پيدا مي كنند و مگر وقتي كه ، گوسفند ، گاو ، انسان و مار با هم زندگي كنند و در امنيت از يكديگر بسر برند و نيز واقع نمي شود مگر وقتي كه هيچ موشي انباني را نمي جود و واقع نشود مگر وقتي كه جزيه به كلي برداشته شود و صليبها شكسته شود و خوكها كشته شوند و اين وقتي است كه حضرت حجت عليه السلام ظهور كند.روايات ديگري مشابه روايت فوق با اختلاف كمي بين آنها نقل شده كه از بيان آنها صرف نظر كردم اما همين آيه ، در تفسير نمونه تحت عنوان «قرآن و قيام مهدي» تبين شده است .آيه فوق در سوره صف آيه9 نيز آمده و با تفاوت مختصري در سوره فتح آيه24 تكرار شده كه خبر از واقعه اي مي دهد كه به علت اهميتش تكرار شده است ، يعني خبر از جهاني شدن اسلام و عالم گير شدن اين آيين مي دهد.گرچه بعضي از مفسران پيروزي مورد بحث اين آيه را به معني پيروزي منطقه اي و محدود گرفته اند كه در عصر پيامبر صلي الله عليه و آله و يا زمانهاي بعد از آن براي اسلام و مسلمين صورت پذيرفت امّا با توجه به اينكه در آيه هيچ گونه قيد و شرطي نيست و از هر نظر مطلق است ، دليلي ندارد كه معني آن را محدود كنيم. مفهوم آيه پيروزي همه جانبه اسلام بر همه اديان جهان است و معني اين سخن آن است كه سرانجام اسلام همه كره زمين را فرا خواهد گرفت و بر همه جهان پيروز خواهد شد.شك نيست كه در حال حاضر اين موضوع تحقق نيافته ولي مي دانيم كه اين وعده حتمي خدا تدريجاً در حال تحقق است .سرعت پيشرفت اسلام در جهان و به رسميت شناخته شدن اين آيين در كشورهاي مختلف اروپايي ، نفوذ روز افزون و سريع آن در آمريكا و آفريقا ، اسلام آوردن بسياري از دانشمندان و شواهد ديگري مانند اينها ، همگي نشان مي دهد كه اسلام رو به سوي عالم گير شدن پيش مي رود.ولي طبق روايات مختلفي كه در منابع اسلامي وارد شده تكامل اين برنامه هنگامي خواهد بود كه حضرت مهدي عليه السلام ظهور كند و به برنامه جهاني شدن اسلام تحقق بخشد .
