عارف و محاسبة نفس و کشف و شهود - اوصاف عارفان نسخه متنی

عارف و محاسبة نفس و کشف و شهود

سالك عارف كه به جهان باقى نظر دارد، دائم در نفس خود نظر مي‎كند و خود را مي‎سنجد و نعمت‎هاى خدا را با جنايات خود مقايسه، و قيامت خود را به دست خود برپا مي‎كند. امام على (عليه السلام) محاسبه را سبب معرفت گناهان مي‎داند و مي‎فرمايد:

مَنْ حاسَبَ نَفْسَهُ، وَقَفَ عَلى عُيُوبِهِ و أَحاطَ بِذُنُوبِهِ؛(1)

كسى كه نفس خود را حسابرسى كند، بر گناهان خود آگاهى مي‎يابد.

عارف، به نفس خود بدبين است؛ لذا در اين محاسبه، خود را مقصر شناخته، در صدد ازدياد اعمال صالح بر مي‎آيد. در نظر او گناهان صغيره نيز كبيره‎اند؛ چرا كه وى عظمت و بزرگى معصيت شونده را مي‎بيند.

امير مؤمنان (عليه السلام) در وصف ايشان مي‎فرمايد:

و فَرَغُوا لِمُحاسَبَةِ أنْفُسِهِم عَلى كُلِّ صَغيَرةٍ و كَبيَرةٍ؛(2)

در اقدام به محاسبة نفس خود، صغيره و كبيره را در نظر مي‎گيرند.

حضرت اين افراد را به محاسبة‌ عمل خويش فرا مي‎خواند و آنان را منع مي‎كند از اين كه به اعمال ديگران نظر داشته باشند:

فَحاسِبْ نَفْسَكَ لِنَفْسِكَ فَإِنَّ غَيْرَها مِنَ الْاَنْفُس لَها حَسِبٌ غَيْرُكَ؛(3)

نفس خودت را محاسبه كن؛ چرا كه ديگر مردم، خود حساب‎گر دارند.