663 - سارق و قدم خدا در مكتب اهل البيت عليهم السلام: - صفات خداوند جلیل در دو مکتب نسخه متنی

663 - سارق و قدم خدا در مكتب اهل البيت عليهم السلام:

امامان اهل البيت عليهم السلام در بخشى از روايات، مراد از ساق را چنين بيان كرده اند:

عبيد بن زراره گويد: از امام صادق (عليه السلام)درباره آيه يوم يكشف عن ساق (45) پرسيدم. امام (عليه السلام)پرسيدم. امام عليه السلام با يك دست جامه از ساق خود برگرفت و دست ديگر بر سر نهاد و گفت: سبحان ربى الاعلى منزه است پروردگار والامقام من!

شيخ صدوق گويد: معناى سخن امام (عليه السلام)كه گفت: سبحان ربى الاعلى تنزيه خداوند عزوجل از داشتن ساق است.(46)

و نيز، محمد بن على حلبى روايت كند كه امام صادق (عليه السلام)درباره قول خداى عزوجل يوم يكشف عن ساق فرمود: منزه و برتر است خداوند جبار (از اينكه مانند آدميان داراى ساق باشد) سپس به ساق پاى خود اشاره كرد و جامه از آن برگرفت و تلاوت فرمود: و يدعون الى السجود فلا يستطيعون به سجده خوانده شوند ولى نتوانند. (47) و فرمود: قوم بدكار مات و مبهوت گردند و هيبت و عظمت آن روز بر آنان چيره گردد به گونه اى كه ديدگان خيره و دلها به حنجره برسد. خاشعه ابصارهم ترهقهم ذله و قد كانوا يدعون الى السجود و هم سالمون ديدگانشان فروتن شده و ذلت بر آنان چيره گرديده، (اينان آنانند كه) پيش از اين نيز، در حال تندرستى، به سجده فرا خوانده شده بودند. (48)

و نيز، حسين بن سعيد از امام هشتم (عليه السلام) درباره آيه يوم يكشف عن ساق و يدعون الى السجود پرسيد. امام فرمود: حجابى از نور ظاهر و آشكار گردد مومنان همه به سجده در افتند ولى پشت منافقان در هم پيچيد و توان سجده را از دست بدهند. (49)

نقد و بررسى احاديث كشف ساق:

خداوند متعال در قرآن كريم فرموده: يوم يكشف عن ساق روزى كه آن واقعه عظيم پديدار شود. كشف ساق در زبان عرب كنايه از شدت امر و واقعه عظيم است.

در روايتى آمده است كه از ابن عباس درباره آيه يوم يكشف عن ساق پرسيدند و او گفت: هر گاه فهم چيزى از قرآن كريم بر شما پوشيده ماند، آن را در شعر بجوييد كه آن ديوان (لغت و زبان) عرب است. مگر سخن اين شاعر را نشنيده اى كه مىگويد:

ابن عباس پس از آن گفت:

معناى يوم يكشف عن ساق اين است كه: روز قيامت امر شديد و حادثه عظيمى رخ مىنمايد.(50)

راغب اصفهانى لغت شناس خبير و آگاه و نيز، در كتاب مفردات القرآن آيه مذكور را همانند ابن عباس و پيروان او تفسير كرده است. (51)

همچنين دانشمندان معاصر مصرى در كتاب معجم الفاظ القرآن كريم گويند:

كشف ساق كنايه از شدت و سختى واقعه است.(52)

پس، با بررسى اقوال و نظريات مفسران و لغت شناسان درباره اين آيه - از زمان صحابه تا به امروز - روشن مىشود كه معناى كشف ساق معنايى كنايى است و اگر بگوييم جنگ بر پا شد معنايش اين نيست كه جنگ هم به مانند انسان دست و پا دارد و روى پاى خود برخاسته است! ولى چه سود كه در مقابل اين معناى مقبول و مشهور در زبان عرب، روايات ابوهريره و ديگر صحابه در كتابهاى حديث و تفسير وارد شده و مىگويند: پيامبر خدا صلّى الله عليه وآله آيه يوم يكشف عن ساق را چنين تفسير فرمود كه: خداوند متعال ساق پاى خود را نشان مىدهد و مومنان براى او سجده مىكنند.!

و برخى پيروان مكتب خلفا از اين حديث چنين فهميده اند كه خداوند نيز - نعوذ بالله - پا و ساق دارد.